تعمیر کوچک جای گرفته در گوشه‌یی از شفاخانۀ مرکزی هرات، روزها و شب‌های شلوغ و پر سر و صدایی را برای پزشکان و روان‌شناسان این بخش رقم می‌زند. هر ماه صدها باشندۀ هرات که به بیماری‌های گوناگون روحی و روانی دچار شده‌اند، به این مرکز مراجعه می‌کنند و مراحل مشاوره و درمان را پشت سر می‌گذارند.

اما روند مراجعۀ افراد بیمار به این مرکز امسال افزایش یافته است. مسوولان بخش مشاوره و درمان بیماری‌های روانی در شفاخانۀ مرکزی هرات می‌گویند که از آغاز سال روان خورشیدی تاکنون بیش از 6 هزار و 500 بیمار در این مرکز زیر پوشش خدمات درمانی قرار گرفته‌اند. وحید نورزاد، مسوول بخش درمان بیماران روانی می‌گوید، با کاهش آمار مبتلایان ویروس کرونا و رفع محدودیت‌های وضع شده بر شهر، میزان مراجعۀ بیماران روانی به این مرکز بیش از پیش افزایش یافته است.

بیمارانی که بیشتر آنان را زنان تشکیل می‌دهند. آقای نورزاد می‌افزاید که از میان 6 هزار و 500 بیماری که در این مرکز زیر درمان قرار گرفته‌اند، بیش از پنج هزار آنان را زنان و دختران جوان تشکیل می‌دهد.

اختلاف‌های خانواده‌گی، محرومیت از تحصیل، مشکلات اقتصادی، بی‌کاری، ازدواج‌های اجباری و محدودیت‌های تحمیل شده از سوی خانواده‌ها از عوامل اساسی ابتلای افراد به انواع بیماری‌های روحی و روانی عنوان می‌شود. داکتر نورزاد خاطرنشان می‌سازد که شیوع ویروس کرونا و خانه‌نشینی‌های دوام‌دار بر افزایش آمار افسرده‌گی و بیماری‌های روحی و روانی در میان زنان تأثیرگذار بوده است. او تأکید می‌ورزد که آمار مبتلایان بیماری‌های روحی و روانی در هرات نسبت به سال پار، دست‌کم پنج درصد افزایش را نشان می‌دهد.

اما به نظر می‌رسد که افزایش مراجعه‌ کننده‌گان این مرکز بر کیفیت خدمات آن تأثیر چندانی نداشته است. مریم، نام مستعار دختر نوجوانی است که در اعتراض به اقدام خانواده‌اش به ازدواج زودهنگام او، دست خود را با چاقو زخمی کرده است. او اکنون هفتۀ دو مرتبه برای دریافت مشورت به این مرکز مراجعه می‌کند. این دختر جوان می‌گوید که بی‌نهایت از خدمات درمانی و مشوره‌هایی که از این مرکز دریافت کرده است، رضایت دارد و با پادرمیانی مسوولان این مرکز، خانواده‌اش نیز از ازدواج او منصرف شده‌اند.

اما در میان انواع بیماری‌های روحی و روانی، افسرده‌گی شایع‌ترین نوع بیماری در میان مراجعه‌ کننده‌گان این مرکز است. وحید نورزاد می‌گوید که خانواده‌ها مهم‌ترین نقشی را در تأمین سلامت روانی فرزندان‌شان بر عهده دارند. آقای نورزاد تأکید می‌کند که همۀ بیماری‌های روحی و روانی از جمله افسرده‌گی علایم و نشانه‌هایی دارد که باید از سوی خانواده‌ها جدی گرفته شود. او می‌افزاید که تغییر در رفتار جوانان و نوجوانان خانواده به ویژه گوشه‌نشینی، بی‌خوابی، بی‌قراری و آشفته‌گی، نداشتن تمرکز و احساس خسته‌گی مداوم از جمله نشانه‌های ابتدایی افسرده‌گی در افراد است. به گفتۀ او، با توجه به میزان بالای ابتلای افراد جامعه به بیماری‌های روحی و روانی، مراجعه به مشاوران روانی یک امر حیاتی است.

این داکتر روان‌درمان با اشاره به افزایش روزافزون آمار بیماری‌های روحی و روانی در بین جامعه، ایجاد یک شفاخانۀ تخصصی و بزرگ در هرات را یک نیاز مبرم می‌داند. موضوعی که مسوولان ریاست صحت عامۀ هرات نیز از برداشتن گام‌های نخستین، در این پیوند خبر می‌دهند.

محمد رفیق شیرزی، سخنگوی ریاست صحت عامه در ولایت هرات می‌گوید که هرچند ایجاد شفاخانۀ ویژۀ بیماری‌های روحی و روانی در هرات زمان زیادی را دربر خواهد گرفت، اما مسوولان وزارت صحت عامه به افزایش شمار مشاوران و داکتران روان‌درمان در این ولایت قول همکاری داده‌اند.

با این حال، انتظار می‌رود که این امکان با تصویب بودجۀ سال پیش روی خورشیدی از سوی وزارت صحت عامه تحقق یابد. بر بنیاد آمارهای وزارت صحت عامۀ کشور، دست‌کم نیمی از شهروندان کشور از فشارهای روحی و روانی رنج می‌برند. این آمار نشان می‌دهد که دست‌کم بیست در صد از این افراد شدیداً زیر فشار روحی و روانی قرار دارند.