همه‌ساله با فرا رسیدن فصل حاصل‌برداری کشاورزان از کشتزارها، چگونه‌گی جمع‌آوری «عشر» از سوی تفنگ‌داران غیرمسوول و فرماندهان محلی به یک معضل بزرگ اجتماعی در بدخشان تبدیل می‌شود. مسوولان محلی و باشنده‌گان شماری از ولسوالی‌های این ولایت می‌گویند که تفنگ‌داران غیرمسوول افزون بر این‌که در بسیاری از ناامنی‌ها و جرم‌های جنایی دست دارند، همه‌ساله به زور تفنگ  از مردم محل عشر جمع‌آوری می‌کنند. به گفتۀ آنان، در هر منطقه چندین فرمانده غیرمسوول به گونۀ جداگانه از مردم زیر نام «عشر» پول جمع‌آوری می‌کنند و در صورت خودداری کشاورزان از پرداخت عشر، مورد لت‌وکوب و برخورد خشن فرماندهان محلی و تفنگ‌داران غیرمسوول قرار می‌گیرند.

مسعود نام (مستعار) یکی از کشاورزان در ولسوالی جرم ولایت بدخشان است که به دلیل تهدید گروه‌های مسلح غیرمسوول نمی‌خواهد نامی از او در گزارش برده شود. او می‌گوید که کشاورزان این ولسوالی ناگزیرند که به هر فرمانده مسلح غیرمسوول جداگانه عشر بپردازند و هر گونه مخالفتی با آنان لت‌وکوب و برخورد خشونت‌آمیز گروه‌های مسلح غیرمسوول را به دنبال دارد. این کشاورز می‌افزاید که تفنگ‌داران غیرمسوول در گروه‌های جداگانه به گونۀ نوبتی از مردم عشر جمع‌آوری می‌کنند که میزان جمع‌آوری عشر در روز از هر خرمن دست‌کم به 10 مورد می‌رسد. او علاوه می‌کند: «ما نزد کی شکایت کنیم، کسی به صدای مان گوش نمی‌کند و در صورتی که خبر شوند ما شکایت کردیم، مورد لت‌وکوب قرار می‌گیریم.»

همچنان عبدالله باشندۀ ولسوالی بهارک می‌گوید که در منطقۀ آنان هیچ نشانه‌یی از حضور حکومت دیده نمی‌شود و تفنگ‌داران غیرمسوول هر کاری که دل‌شان بخواهد، انجام می‌دهند. به گفتۀ او، گروه‌های مسلح غیرمسوول افزون بر جمع‌آوری عشر و زکات از مردم به زور غذا طلب می‌کنند و نیازمندی‌های زنده‌گی‌شان را با جمع‌آوری امکانات مادی از مردم تأمین می‌کنند. این باشندۀ ولسوالی بهارک می‌افزاید که آنان به دلیل عدم حمایت حکومت از مردم به منظور پایان دادن به استبداد تفنگ‌داران غیر مسوول، اتحادیه‌های مردمی را شکل داده‌اند و این کارشان ثمربخش بوده است.

اختلاف روی چگونه‌گی جمع‌آوری و تقسیم پول به دست آمده ناشی از عشر میان فرماندهان محلی هر از گاهی در بدخشان به نبردهای مسلحانه می‌انجامد و تلفات مالی و جانی در پی دارد. در تازه‌ترین مورد دیروز (دوشنبه، 23 سرطان» اختلاف میان دو فرمانده محلی در ولسوالی بهارک بدخشان دربارۀ جمع‌آوری عشر به درگیری مسلحانه منجر شد که در نتیجۀ این درگیری چندین ساعته هفت تن از تفنگ‌داران غیرمسوول زخمی شدند. مسوولان محلی در ولسوالی بهارک با تأیید این رویداد می‌گویند که گروه‌های مسلح غیرمسوول از چندین سال به این‌سو به زور و اجبار از مردم عشر و زکات جمع‌آوری می‌کنند و تلاش‌های آنان برای پایان دادن به این وضعیت تاکنون بی‌نتیجه بوده است.

نور آقا نادری، ولسوال بهارک به خبرگزاری نشانه می‌گوید که آنان طی نامه‌های رسمی بر اساس هدایت حکومت مرکزی  به همۀ واحدهای نظامی به ویژه نیروهای خیزش مردمی تأکید کرده‌اند که از جمع‌آوری عشر و زکات خودداری و جلوگیری کنند. به سخن آقای نادری، پرداخت عشر و زکات از مکلفیت‌های دینی هر مسلمان است و کشاورزان اختیار کامل دارند تا عشر و زکات مال‌شان را به افراد نیازمند و به مدرسه‌های دینی بپردازند. این مسوول محلی در ولسوالی بهارک می‌افزاید که تفنگ‌داران غیرمسوول به هیچ یکی از اطلاعیه‌ها، نامه‌ها و دستورهای آنان تمکین نمی‌کنند و هنوزهم روند جمع‌آوری عشر و زکات توسط گروه‌های مسلح غیرمسوول به اجبار از مردم محل در ولسوالی‌های بدخشان ادامه دارد. آقای نادری خاطرنشان می‌سازد که موضوع خودسری‌های تفنگ‌داران غیرمسوول در این ولسوالی را با حکومت محلی بدخشان نیز در میان گذاشته‌اند و منتظر هدایت و اجرأت مقام‌های بلندپایۀ حکومت هستند.

از سوی هم، نیک محمد نظری، سخنگوی والی بدخشان می‌گوید که هیچ گروه مسلح غیرمسوول و نهادهای حکومتی حق جمع‌آوری اجباری عشر و زکات را از نزد ندارند. به گفتۀ او، حکومت محلی به همۀ واحدهای اداری هدایت داده است که از جمع‌آوری عشر و زکات توسط گروه‌های مسلح غیرمسوول جلوگیری کنند.

سخنگوی والی بدخشان می‌افزاید: «در صورتی که مسوولان محلی گزارش بدهند و یا مردم از جمع‌آوری اجباری عشر و زکات توسط گروه‌های مسلح غیرمسوول رسماً شکایت درج کنند، حکومت محلی مصمم است که با افراد متخلف برخورد قانونی کند.»

با این همه، باشنده‌گان ولایت بدخشان خاطرنشان می‌سازند که گروه‌های مسلح غیرمسوول از چند سال به این‌سو زیر چتر خیزش‌های مردمی به بهانۀ مقابله با گروه طالبان از سوی حکومت مرکزی مشروعیت کسب کرده‌اند و با گشت‌وگذار آزادانه در این ولایت برای مردم مشکل‌آفرین شده‌اند. به گفتۀ آنان، اگر حکومت تدبیری نسنجد و مانع گشت‌وگذار آزادانۀ این گروه‌های مسلح غیرمسوول نشود و از خودسری‌های آنان جلوگیری نکند، مردم ناگزیرند که در برابر این گروه‌های قیام کنند.