تا چهار سال پیش که هنوز بارقه‌های امید در دل مریم شیخ، دختر بی‌نام و نشان هراتی روشن نشده بود کسی حتا تصور آن را نمی‌کرد که روزی شهرت و اعتبار این دختر جوان از روستاها و ولسوالی‌های هرات عبور می‌کند. مریم شیخ، باشندۀ ولسوالی زنده‌جان هرات است. هرچند هنوز برای خیلی‌ها چهرۀ شناخته شده‌یی نیست، اما نام او دست‌کم در ولسوالی «زنده‌جان» در چهل کیلومتری غرب هرات، بیش‌تر از هر بزرگ و اربابی در این ولسوالی بر  سر زبان‌هاست.

او نمونه‌یی از یک دختر فعال و جویای نام است که با ابتکار و تلاش بی‌وقفه توانسته است با سرمایه‌گذاری و جلب کمک نهادهای مختلف برای دست‌کم ۷۵۰ زن در ولسوالی زنده‌جان هرات فرصت شغلی و کسب درآمد را فراهم کند. همۀ همکاران مریم، زنان خانه‌داری هستند که با سپری کردن دوره‌های کوتاه‌مدت آموزشی، چگونه‌گی نگهداری و پرورش کرم ابریشم را از مریم آموخته‌اند و فعالیت را در این عرصه آغاز کرده‌اند.

مریم می‌گوید از چهار سال به این‌سو او مسوولیت سرپرستی فعالیت‌های اقتصادی این شمار بانوان را در ولسوالی زنده‌جان هرات بر عهده دارد و هر سال برای تهیۀ جعبه‌های کرم ابریشم با مسوولان دولتی و نهادهای غیردولتی رای‌زنی می‌کند. او می‌افزاید که در سال روان خورشیدی توانسته است 3 هزار و 800 جعبۀ کرم ابریشم را برای ولسوالی زنده‌جان جذب کند که بخشی از این جعبه‌ها در اختیار مردان شاغل در این عرصه قرار گرفته‌اند. خانم مریم خاطرنشان می‌سازد که با تأسیس یک شرکت خصوصی توانسته است فعالیت‌های اقتصادی بانوان را در عرصۀ پرورش کرم ابریشم، حمایت و مدیریت کند.

به صورت متوسط هر جعبۀ کرم ابریشم پس از سپری شدن چهل روز از زمان زنده شدن تا تنیدن در پیله‌های ابریشم، حدود ۴۰ کیلو پیله تولید می‌کنند. پیله‌هایی که قیمت آن در بازارهای کنونی هر ۴ کیلو بین هزار تا هزار و ۴۰۰ افغانی خرید و فروش می‌شوند. اما دست دلالان و کاسبان سودجو در بازار خرید و فروش، پیله‌های ابریشم مریم را نسبت به آیندۀ فعالیت‌های اقتصادی زنان به عنوان نیمی از منابع انسانی فعال در جامعۀ هرات، نگران ساخته است.

مریم شیخ می‌گوید، اگرچه پرورش کرم ابریشم شغل نسبتاً پر زحمت است، اما اگر امکانات لازم برای گرفتن تار از پیله‌های ابریشم وجود داشته باشد، دست دلالان و خریداران سودجو از این بازار قطع می‌شود و سودِ زنانِ فعال در این عرصه چند برابر خواهد شد. مریم به تازه‌گی یک کارگاه تولید تار ابریشم را در ولسوالی زنده‌جان تأسیس کرده است و در کنار آن برای ده بانوی دیگر نیز در کارگاه ابریشم‌بافی فرصت کار را فراهم کرده است. زنانی که روزانه سرگرم تولید پارچه‌های رنگارنگ ابریشمی هستند.

بانو مریم امیدوار است تا به این وسیله بتواند مانع خارج شدن محصولات زنان فعال در عرصۀ پرورش کرم ابریشم شود و فرصت‌های بیش‌تر شغلی را برای آنان ایجاد کند. او می‌گوید، زنان ظرفیت‌های نهفتۀ بی‌شماری دارند که با ایجاد فرصت از سوی مسوولان، می‌توانند این استعداد و ظرفیت خود را به اثبات برسانند.

مریم که این روزها به شدت لحظات شلوغی را سپری می‌کند، می‌گوید که اکنون تبدیل به قهرمانی برای زنان جامعه خود شده است. او اما تأکید می‌کند که برای ایجاد امید در دل زنان و دختران روستاهای ولسوالی خود، همۀ تلاش خود را به خرج خواهد داد. مریم اکنون سومین دهۀ از زنده‌گی خود را تجربه می‌کند. دختری با گام‌های محکم و استوار و با آرزوهای بزرگ که همۀ آن‌ها را مدیون خانواده؛ به ویژه پدرش است.

پدر مریم شیخ مدیر یک مکتب دولتی در ولسوالی زنده‌جان هرات است. او سهم پررنگی در برگزاری و آموزش زنان در کارگاه‌های آموزشی شرکت مریم دارد. ولسوالی زنده‌جان هرات به دلیل داشتن سطح گستردۀ از درختان توت، در چند دهۀ اخیر در هرات مهم‌ترین کانون پرورش کرم ابریشم بوده است.

مسوولان ریاست زراعت، آبیاری و مالداری ولایت هرات نیز بر این نکته تأکید دارد. عبدالصبور رحمانی، رییس این اداره می‌گوید که هر سال این ریاست حدود دو تا سه هزار جعبۀ کرم ابریشم را عمدتاً در اختیار باشنده‌گان ولسوالی زنده‌جان قرار می‌دهد که بخشی قابل ملاحظۀ آن را زنان دریافت می‌کنند.

در جوامع پیشرفته، زنان توانسته‌اند نقش پررنگی در تحولات و فعالیت‌های اقتصادی ایفا کنند، اما در افغانستان هنوز این فرصت برابر با مردان برای آنان میسر نشده است. زنانی که باور دارند که می‌توانند با ایجاد فرصت‌های کاری برای همنوعان خود، کیفیت زنده‌گی زنان را بهبود بخشند و در شرایط اقتصادی زنان و دختران روستانشین دگرگونی‌هایی را رقم بزنند.