کشت، توسعه و معرفی گیاه زعفران در هرات به عنوان قطب تولید زعفران کشور، بدون شک مدیون مردی است که رییس جمهور افغانستان به او لقب «بابای زعفران» را داده است. حدود بیست‌وپنج سال پیش هنگامی که هنوز کسی زعفران را نمی‌شناخت و با کشت و برداشت آن آشنا نبود، مردی از ولسوالی دورافتادۀ پشتون زرغون در شرق هرات، پیاز این گیاه را وارد هرات کرد و صنعت زعفران را در کشور بنیان گذاشت.

پیرمردی سراسر تجربه که شام روز گذشته (دوشنبه، 24 سنبله) پس از ماه‌ها مبارزه با بیماری سرطان درگذشت و پیکرش امروز در هرات به خاک سپرده شد. حاجی محمد اکبر، مشهور به «بابای زعفران» این لقب را از سوی حامد کرزی، رییس جمهور پیشین کشور دریافت کرده است. او در سال‌های نخست، کشت زعفران را در یک قطعۀ زمین کشاورزی به مساحت ۳۰۰ متر مربع آغاز کرد.

پسر او حاجی جلیل احمد می‌گوید که در سال‌هایی که باشنده‌گان ولسوالی‌های مرزی هرات با ایران سرگرم قاچاق مواد مخدر به آن سوی مرز بودند، پدرش از آن سوی مرز به صورت پنهانی پیاز زعفران را وارد کشور می‌کرد و با کسب تجربه از کشتزارهای زعفران در ولایت خراسان ایران، این گیاه را وارد هرات کرده است.

امری که رییس زراعت، آبیاری و مال‌داری ولایت هرات نیز بر نقش پر رنگ بابای زعفران افغانستان در بنیان‌گذاری و ترویج این محصول در هرات تأکید دارد. عبدالصبور رحمانی می‌گوید، در سال‌هایی که زعفران نه خریدار چندانی در کشور داشت و نه دانش کشت و برداشت آن را کسی داشت، حاجی محمداکبر تلاش خود را برای حفظ و توسعۀ این گیاه در هرات انجام داد. آقای رحمانی می‌افزاید که نقش بابای زعفران افغانستان در تشویق دهقانان دیگر برای جای‌گزینی زعفران با مواد مخدر پررنگ بوده است.

همچنان جلیل احمد، فرزند بابای زعفران به این باور است که از برکت پشت‌کار و تلاش پدر او، اکنون در چهارده ولایت کشور زعفران کشت و تولید می‌شود. جلیل احمد می‌گوید که مقدار زمین‌های پدر او که زیر کشت زعفران قرار داشتند پس از حدود دو دهه به ۱۵۰ جریب زمین رسیده است.

پسر حاجی محمد اکبر می‌افزاید که در دو و نیم سال پسینی که بابای زعفران با بیماری دست‌وپنجه نرم می‌کرد، تلاش کرده‌اند که او در جریان کاهش قیمت و مشکلات صادرات زعفران قرار نگیرد و بابای زعفران افغانستان عملا از صحنۀ فعالیت در این عرصه کنار رفته بود.

گیاه زعفران که به عنوان اصلی‌ترین جای‌گزین کوکنار در کشور شناخته می‌شود، در سال‌های پسین بازار پر رونق و پر سودی داشته است. اما در یک سال اخیر زعفران کشور با کاهش حدود ۶۰ درصدی قیمت مواجه شده است و هم اکنون هر کیلو زعفران در بازار هرات به حدود ۳۰ هزار افغانی خرید و فروش می‌شود.

رییس ادارۀ زراعت، آبیاری و مال‌داری ولایت هرات دلیل کاهش نرخ زعفران را شیوع کرونا و همچنان کاهش تقاضا در بازارهای جهانی عنوان می‌کند. سال گذشته در هرات حدود پانزده تُن زعفران تولید شده است. مسوولان ریاست زراعت این ولایت پیش‌بینی می‌کنند که در سال روان تولید این گیاه به ۲۰ تُن افزایش خواهد یافت.

به دنبال درگذشت بابای زعفران افغانستان، تاکنون ارگ ریاست جمهوری، وزارت زراعت، آبیاری و مال‌داری و والی هرات ضمن قدردانی از تلاش‌های او برای ترویج زعفران در افغانستان، درگذشت او را ضایعه‌یی برای افغانستان خوانده‌اند.