آغاز مذاکرات صلح میان دولت افغانستان و گروه طالبان در دوحۀ قطر با توجه به نوع نگاه سخت‌گیرانۀ طالبان نسبت به زنان با اما و اگرهای زیادی روبه‌رو است. فعالان حقوق زن و جریان‌های روشن‌فکری نگران معامله شدن ارزش‌های به دست آمده طی دو دهۀ اخیر به ویژه حقوق زنان هستند و از هیأت گفت‌وگوکنندۀ صلح انتظار دارند که در جریان مذاکرات از این ارزش‌ها و حقوق زنان پاس‌داری کنند.

هرچند حکومت افغانستان بارها گفته است که ارزش‌های به دست آمده طی نزدیک به دو دهۀ پسین را به عنوان «خطوط سرخ» مذاکرات صلح ترسیم کرده است، اما تأکید گروه طالبان روی نظام مبتنی بر شریعت اسلامی با قرأت طالبانی از دین، این نگرانی را در میان مردم به میان آورده است که فروگذاشت از حقوق زنان در برابر خواست‌های طالبان فصل دیگری از تبعیض جنسیتی را در افغانستان رقم خواهد زد.

با این حال اما هیأت گفت‌وگوکنندۀ دولت افغانستان با طالبان می‌گوید که این کشور به پیشرفت‌های چشم‌گیری در زمینۀ تمرین روندهای دموکراتیک، آزادی بیان، حقوق زنان و حقوق بشر دست یافته است که بازگشت به گذشته امکان ناپذیر است.

عبدالمتین بیک، عضو هیأت گفت‌وگوکنندۀ صلح دولت افغانستان می‌گوید: «افغانستان امروز، افغانستان دیروز نیست.» به سخن او، تغییر در وضعیت عمومی زنان، رشد بی‌پیشنۀ رسانه‌ها و آزادی بیان، تحقق ارزش‌های دموکراتیک و مدنی از عمده‌ترین دستاوردهای مردم افغانستان با حمایت جامعۀ جهانی و محصول مبارزه‌های آزادی خواهانۀ مردم  افغانستان است.

 آقای بیک با بیان این مطلب که زنان افغانستان صدای بلند دارند و حضورشان را در همۀ عرصه‌ها تثبیت کرده‌اند، می‌افزاید :«ما دیگر به اپارتاید جنسیتی بر نمی‌گردیم.» و حقوق زنان و آزادی بیان و ارزش‌های دموکراتیک بخشی از واقعیت‌های عینی جامعۀ امروزی افغانستان است. او همچنان می‌گوید که با تحقق این ارزش‌ها به ویژه حقوق زنان، صلح در جامعه محقق خواهد شد، در غیر آن به گفتۀ آقای بیک، ستم‌گری و تبعیض آشکار علیه یک بخش بزرگی از جامعه که نقش اساسی در توسعه دارند، صورت خواهد گرفت. آقای بیک تصریح می‌کند که افزون بر تأکید روی آتش‌بس، گفت‌وگو و رسیدن به یک تفاهم کلی روی این ارزش‌ها بخش عمده‌یی از مذاکرات صلح بین‌الافغانی را تشکیل می‌دهد تا آنان بتوانند از  طریق گفت‌وگو، سوء برداشت‌ها را بر طرف و برای ایجاد یک افغانستان مرفه و صلح‌آمیز گام‌های اساسی بردارند.

این عضو هیأت گفت‌وگوکنندۀ دولت افغانستان می‌افزاید که افغانستان به دهۀ نود بر نمی‌گردد و واقعیت‌های تاریخی این کشور نشان داده است که هیچ گروهی به تنهایی نمی‌تواند در این کشور حکومت کند. به باور او، افغانستان کشوری است با تعدد قومی، تنوع زبانی و تکثر مذهبی و فرهنگی که باید همۀ طرف‌ها به این تکثر و تنوع احترام بگذارند و فضای زنده‌گی مسالمت‌آمیز برای همۀ گروه‌های قومی، زبانی و مذهبی در این کشور فراهم شود؛ در غیر  آن هر گونه صلحی بدون درنظرداشت این تکثر، تعدد و تنوع، شکننده خواهد بود.

نهایی شدن اصول گفت‌وگوهای صلح و انتظار برای اعلام آتش‌بس

از سوی هم، در ادامۀ تأکید جامعۀ جهانی و خواست حکومت و مردم افغانستان از گروه طالبان برای کاهش خشونت‌ها جهت تسریع روند مذاکرات صلح، بخش دیگری از خواست‌های عمدۀ هیأت گفت‌وگوکنندۀ صلح افغانستان برقراری آتش‌بس سرتاسری و دایمی در کشور می‌باشد. گروه طالبان اما تا هنوز تمایل چندانی به آتش‌بس نشان نداده‌اند و برای امتیازگیری‌های بیشتر سنگرهای نبرد را بیشتر از پیش گرم نگه‌داشته و میزان خشونت‌ها را افزایش داده‌اند.

هر چند آغاز مذاکرات صلح بین‌الافغانی و تسریع این روند در تعیین چارچوب مذاکرات صلح توسط گروه تماس هر دو طرف  امیدواری‌های زیادی را مبنی بر توافق روی بسیاری از موارد اختلافی میان گروه طالبان و دولت افغانستان افزایش داده است، اما عدم تمایل طالبان به توافق روی یک آتش‌بس احتمالاً روند مذاکرات صلح را با چالش‌های جدی روبه‌رو خواهد کرد.

در فاصلۀ سه روز پس از مراسم گشایش مذاکرات مستقیم صلح میان دولت و طالبان در دوحۀ قطر، گروه تماسی که از هر دو طرف تشکیل شده است، موفق شدند تا اصول و کارشیوۀ مذاکرات صلح را تعیین کنند.

در کارشیوۀ و اصول  مذاکرات صلح که گفته می‌شود، 21 مورد را در می‌گیرد روی خیلی از موارد به عنوان اصول و کارشیوۀ مذاکرات میان دو طرف توافق شده است. این موارد شامل چگونه‌گی آغاز رسمی مذاکرات، احترام به نظریات یک‌دیگر، تحمل تفاوت‌ها، برخورد منطقی با آرا و افکار طرف‌های مذاکره در جریان گفت‌وگوها و حتا جزییات این مذاکره مانند تلاوت قرآن‌کریم در آغاز مذاکرات و گزینش امام جماعت می‌باشد.

اکنون هیأت گفت‌وگوکنندۀ دولت افغانستان که به آرزوی برقراری آتش‌بس و تأمین صلح دایمی در دوحۀ قطر به‌ سر می‌برند، می‌گویند که انتظار دارند گروه طالبان برای ثمربخشی هرچه بیشتر این روند روی یک آتش‌بس توافق کنند؛ انتظاری که تا چند روز دیگر معلوم خواهد شد که محقق می‌شود و یا خیر.

هیأت گفت‌وگوکنندۀ صلح دولت افغانستان می‌گوید که نبرد درازمدت میان طرف‌های درگیر، شکاف‌های عمیق و فاصله‌های زیادی را ایجاد کرده است و ایجاب می‌کند که ابتدا فضای شناخت، همدیگر پذیری و درک متقابل میان طرف‌ها به میان آید تا در جریان مذاکرات آتش‌بس را به عنوان محوری‌ترین موضوع مورد بحث، پیشکش کنند.

عبدالمتین بیک، عضو هیأت گفت‌وگو کنندۀ صلح دولت افغانستان می‌گوید که آتش‌بس از محوری‌ترین و در عین حال از مهم‌ترین خواست آنان و مردم افغانستان است که در جریان مذاکرات جهت پایان دادن به خشونت‌ها و اطمینان از نتیجه‌دهی روند گفت‌وگوهای صلح روی آن انگشت می‌نهند. آقای بیک می‌افزاید: «یکی از کلیدی‌ترین آجندای ما آتش‌بس  است، آتش‌بس برای ما موضوع محوری است و مردم افغانستان باید آتش‌بس را به عنوان نخستین دستاورد مذاکرات صلح شاهد باشند تا به ادامۀ نتایج مذاکرات باورمند شوند.»

آقای بیک با بیان این مطلب که احتمالاً روند مذاکرات با توجه به پیچیده‌گی‌های موجود، طولانی‌تر شود، تصریح می‌کند که آنان تلاش دارند با تسریع این روند به انتظار طولانی شهروندان افغانستان نقطۀ پایان بگذارند. این عضو هیأت مذاکره‌کنندۀ دولت افغانستان خاطرنشان می‌سازد که مذاکره روی جنگ درازمدت در افغانستان نیازمند تعیین اصول و چارچوب مشخص می‌باشد تا طرف‌ها خود را ملزم به رعایت آن دانسته و با نشان دادن انعطاف در جریان طرح خواست‌های‌شان منافع ملی مردم افغانستان را مدنظر بگیرند و برای تأمین صلح پایدار در این کشور فکر کنند.

آقای بیک اضافه می‌کند که طرف‌های درگیر باید به این توافق برسند که همۀ شهروندان حق دارند زیر یک چتر زنده‌گی کنند. به گفتۀ او، در زیر این چتر گروه‌های جنسیتی زنان و مردان، گروه‌های مختلف قومی، زبانی و فرهنگی، اقلیت‌های قومی و مذهبی زیست دارند و باید این تفاوت‌ها لحاظ شده و به آن‌ها احترام گذاشته شود.

این عضو هیأت گفت‌وگوکنندۀ صلح دولت افغانستان همچنان می‌گوید که آغاز مذاکرات صلح برای افغانستان یک فرصت تاریخی است و آنان در تلاش‌اند که با استفاده از این فرصت، فصل تازه‌یی از زنده‌گی مشترک را آغاز کنند و همۀ شهروندان کشور خود را صاحب این سر زمین بدانند.

از سوی دیگر اما گروه طالبان برای به کرسی نشاندن مدعیات‌شان هنوزهم که فصل تازه‌یی از گفت‌وگوهای صلح آغاز شده است، سنگرهای نبرد را گرم و میدان‌های جنگ را فراخ ساخته‌اند و تا اکنون کوچک‌ترین نشانه‌یی از تمایل این گروه به اعلام آتش‌بس و آشتی با ارزش‌های مدنی و دموکراتیک دیده نشده است.

گروه طالبان نزدیک به دو دهه در برابر حکومت افغانستان جنگیده‌اند؛ حکومتی که با حمایت جهانی روی قدرت آمده زمینه را برای نهادینه‌شدن ارزش‌های حقوق بشری، آزادی بیان، همزیستی مسلامت‌آمیز، حقوق شهروندی و ده‌ها ارزش دیگر فراهم کرده است. هیأت مذاکره‌کنندۀ دولت افغانستان اکنون برای حفظ این دستاوردها مبارزه می‌کند. این ‌که در روند گفت‌وگوهای صلح، گروه طالبان به صدای حکومت و خواست مردم افغانستان جهت برقراری آتش‌بس تمکین می‌کنند و در مواجهه با ارزش‌های دموکراتیک و مدنی از خود انعطاف نشان می‌دهند یا خیر؛ گذشت زمان پاسخ خواهد داد.