فرزانه همراه با نازنین صد‌ها کیلومتر راه پُرخطر و دشوارگذر را طی کرده‌اند تا به نماینده‌گی از زنان بازرگان ولایت پکتیا در هفتمین دور‌ نمایشگاه‌ ملی «ساخت زنان افغان» در کابل شرکت کنند و ‌ لباس‌های دست‌دوزی زنان پکتیا را این‌جا به نمایش بگذارند. هرچند از سر و سیمای این دختر پکتیایی پیداست که به شدت خسته است، اما با پیشانی باز و علاقه‌مندی خاص حاضر است با رسانه‌ها صحبت کند.

فرزانه می‌گوید که این نخستین‌ باری است که همراه با یک رسانه‌ گفت‌وگو می‌کند و پیش‌ از این هیچ‌گاهی روبه‌روی دوربین قرار نگرفته است. او ۲۵ سال سن دارد و در بخش دست‌دوزی و خیاطی ۴۰ زن دیگر را در شهر گردیز، مرکز ولایت پکتیا آموزش می‌دهد. در کنار این که دست‌دوزی‌هایش از کیفیت خوبی برخوردارند، می‌گوید که در یکی از مکتب‌های دخترانه در پکتیا تدریس نیز می‌کند.

این دختر پکتیایی تا صنف چهاردهم در پکتیا درس خوانده است. او توضیح می‌دهد که به نماینده‌گی از زنان تجارت‌پیشۀ ولایتش در هفتمین دور نمایشگاه ملی «ساخت زنان افغان» با مقداری از لبا‌س‌های دست‌دوزی خودش، شرکت کرده است. نمایشگاهی که برای سه روز در کابل برگزار شد و صدها زن دیگر از ولایت‌های دوردست کشور در آن شرکت کردند.

فرزانه اضافه می‌کند که زمینۀ کار و فروش صنایع دستی در شهر گردیز برای زنان مهیا نیست و آنان تنها در روستاها و خانه‌های‌شان به دور از چشم‌ مردان کار می‌کنند. او می‌افزاید که مردان در شهر گردیز دوست ندارند که دختران و یا زنان‌شان در بیرون از خانه تجارت کنند. به سخن او، در شهر گردیز هنوز فکر مردان نسبت به زنان تغییر نکرده است.

این خانم جوان یکی از دختران پکتیایی است که با شماری از همکارانش در تلاش تغییر ذهنیت مردسارلانه در ولایتش است. فرزانه باور دارد که تنها راه انعطاف‌پذیری و تغییر ذهنیت مردان نسبت به زنان، خواندن درس است. او تأکید می‌کند که رفتن به دانشگاه و مطالعه می‌تواند ذهنیت عقب‌ماندۀ مردان و زنان را تغییر دهد.

خانم فرزانه می‌گوید که چهار سال است در بخش دست‌دوزی در شهر گردیز کار و فعالیت می‌کند و در دو سال اخیر به عنوان استاد و رهنما برای ۴۰ زن دیگر فعالیت می‌کند و دست‌دوزی‌های سنتی را برای آنان آموزش می‌دهد. اما نبود بازار کار و جای مناسب برای فروش صنایع دستی زنان در شهر گردیز یگانه شکایت این خانم پکتیایی است. به گفتۀ فرزانه، نه دولت زمینۀ بازار کار را برای زنان در شهر گردیز مهیا ساخته است و نه هم نهاد‌های غیردولتی دست همکاری به سوی زنان بازرگان دراز کرده‌اند. او خاطر نشان می‌سازد که دوخت یک چادر با دست ۴۰۰ افغانی هزینه بر می‌دارد و این چادر به ۶۰۰ افغانی در بازار به فروش می‌رسد. فرزانه بیان می‌کند که در روستاهای شهر گردیز به شکل پراکنده زنان یک‌جا کار می‌کنند، اما تنها نهادی زیر نام «صنایع دستی قلاگی» است که به شکل منسجم تلاش کرده است تا زنان دست‌دوز را زیر یک چتر گردهم بیاورد.

پدر فرزانه سواد ندارد و این دختر جوان با چهار خواهر و چهار برادرش، دختر بزرگ خانواده است. فرزانه تشریح می‌کند که پدرش دوست دارد که فرزندانش تحصیل کنند و همیشه حمایت خانواده را با خود داشته باشند. فرزانه می‌افزاید :«باوجودی که پدرم بی‌سواد است، اما روشن‌فکر است.» به باور فرزانه، روشن‌فکری ربطی به سواد ندارد. او می‌گوید که بسیاری از مردان با سواد هستند، اما نمی‌گذارند که دختران‌شان درس بخوانند، کار کنند و به خودکفایی اقتصادی برسند.

فرزانه می‌گوید که در یک دهۀ پسین هیچ نمایشگاهی برای فروش تولیدات و صنایع دستی زنان در شهر گردیز برگزار نشده است. او امیدوار است که روزی در شهر گردیز نیز شاهد برگزاری نمایشگاه‌ها برای فروش صنایع دستی زنان باشد. فرزانه خرسند است که در نمایشگاه ملی «ساخت زنان افغان» در کابل شرکت کرده است. به سخن او، این یک فُرصت خوبی ا‌ست تا با زنان بازرگان ولایت‌های دیگر کشور آشنا شود و تجارب‌اش را با هم دیگر شریک بسازند.

یگانه آرزوی فرزانه این است که روزی زنان ولایت پکتیا نیز در کنار مردان بی‌ایستند و در بازار کار با هم رقابت سالم داشته باشند. او با بیان این مطلب، اضافه می‌کند که همیشه به عنوان یک دختر و در کُل به عنوان یک زن برای حق و حقوق زنان مبارزه می‌کند.

در همین‌حال، نازنین که در بخش موره‌بافی کار می‌کند و همراه با فرزانه از پکتیا به کابل آمده است، می‌گوید که فرزانه برای او نیز در بخش موره‌بافی رهنمایی کرده است و همچنان ذهنیت او و زنان شاغل دیگر را نسبت به اقتصاد و خودکفایی زنان تغییر داده است. نازنین خاطرنشان می‌سازد که نخستین‌ باری است که به کابل می‌آید و فضای بازار کار برایش خوشایند است.

از سوی دیگر، عبدالرقیب امین، مسوول بخش برگزاری هفتمین دور نمایشگاه ملی «ساخت زنان افغان» می‌گوید که امسال زنان بازرگان از ولایت‌های پکتیا، ننگرهار، کنر، قندهار و پکتیکا نیز در این نمایشگاه شرکت کرده و تولیدات و صنایع دستی‌شان را به نمایش گذاشته‌اند.