از چهار ماه به این‌سو «کافۀ نارنج» به گرداننده‌گی ملالی مبارز، یکی از زنان تجارت‌پیشه در شهر شبرغان، مرکز ولایت جوزجان به فعالیت آغاز کرده است. این کافه با سرمایه‌گذاری پنج هزار دالر امریکایی از بخش کمک‌های زنان سازمان ملل متحد «UN WOMEN» ساخته ‌شده است. کافۀ نارنج در فضای بسته و جامعۀ مردانه و در جریان همه‌گیری ویروس کرونا ساخته شد، اما پشت‌کار و تلاش شماری از دختران و زنان شاغل در این کافه سبب شده است که این پاتوق مختلط دختران و پسران به فعالیت‌های خود ادامه دهد. در حال حاضر کافۀ نارنج پس از گذشت چهار ماه مبارزه با فضای مردسالارانه و همه‌گیری ویروس کرونا هنوزهم پابرجاست و با گذشت هر روز شمار مشتریان این کافه افزایش می‌یابد. در حال حاضر پنج کارمند زن در بخش عرضۀ خدمات، پختن غذا و مدیریت کارها در این کافه مشغول کارند.

خانم ملالی، مالک کافۀ نارنج در گذشته‌ها نیز تجربۀ رستوران‌داری را دارد. او در صحبت با خبرگزاری نشانه می‌گوید که هدفش از راه‌اندازی این کافه در شهر شبرغان به نمایش گذاشتن توانایی کاری زنان در وضعیت‌های دشوار است. او کافۀ نارنج را در زمان اوج‌گیری کرونا و نگرانی از افزایش ناامنی‌های پسین ساخته است. ملالی می‌افزاید که با تجربه‌یی که از رستوران‌داری داشت، این ریسک اقتصادی را پذیرفته و هزینۀ دریافتی را روی کافۀ نارنج سرمایه‌گذاری کرده است. این خانم کارآفرین می‌داند که در حال حاضر چالش‌های امنیتی نسبت به فعالیت‌ زنان و کنش‌گران مدنی – فرهنگی افزایش یافته است، اما به سخن او، زنان باید راه‌شان را از میان دود و باروت باز کنند و به آینده بنگرند. به باور بانو مبارز، توقف کار زنان به معنای برگشت به گذشته است. او خاطرنشان می‌سازد که با ساخت این کافه زمینۀ کار را برای شماری از دختران و زنان نادار نیز فراهم ساخته است. خانم ملالی اضافه می‌کند که با شرکت در دوره‌های آموزشی آنلاین بازرگانی و یک دورۀ آموزشی کوتاه‌مدت مهارت‌های‌ تجارت را آموخته و با کسب تجربۀ کاری اکنون مصروف کافه‌داری و رستوران‌داری است.

روی‌هم‌رفته اما مشکل بزرگ دیگری فراروی زنان شاغل در افغانستان فکر و فضای مردسالارانه دانسته می‌شود که به باور صاحب کافۀ نارنج، برخی از مردان محیط کار را برای زنان محدود می‌سازند. ملالی در این باره می‌گوید: «تا زمانی که ما میان جنگ و صلح قرار داشته باشیم، فضای مردسالارانه در افغانستان ادامه خواهد داشت.» او در ادامه توضیح می‌دهد: «حتا اگر صلح شود به این زودی‌ها دیدگاه مردسالارانه در افغانستان تغییر نخواهد کرد.» بانو مبارز اضافه می‌کند که گاهی شماری از مردان از راه‌های گوناگونی تلاش می‌کنند که به کار کافه‌داری او سنگ‌اندازی کنند. ملالی به این باورست که او و همکاران دیگرش یک تغییر بزرگ فرهنگی – مدنی را در شهر شبرغان از یک مکان کوچک آغاز کرده‌اند. او اشاره می‌کند که بدون نگرانی به کار‌شان ادامه می‌دهند.

در سال روان خورشیدی ویروس کرونا نیز درد مضاعفی را برای بازرگانان به ویژه رستوران‌داران و کافه‌داران در افغانستان به وجود آورد. ملالی بیان می‌کند که ویروس کرونا نیز بالای کار آنان تأثیر منفی گذشته است، اما آنان از روش‌های مختلفی برای پیش‌برد کار‌‌های‌‌شان استفاده کرده‌اند. به سخن او، مدتی کافه در قرنطینه قرار داشت، اما آنان با رعایت اصل فاصله‌گذاری اجتماعی و پروتکل‌های صحی به کارشان ادامه داده‌اند.

ملالی نیز همانند زنان دیگر کشور آرزوی نهادینه شدن صلح را دارد، اما نسبت به آغاز صلح بی‌باورست. او می‌گوید: «طالبان گروهی قابل اعتماد نیستند. آخرین بار گفت‌وگوهای قطر را ترک کردند و هیچ ارزش و باوری را قبول ندارند.» او امیدوار است که به عنوان یک زن شاغل در زنده‌گی زنان دیگری تغییرات مثبت اقتصادی به میان بیاورد.

فضا برای فعالیت‌های اقتصادی و بازرگانی در شهر شبرغان، مرکز ولایت جوزجان برای زنان نسبت به ولایت‌های همجوار بیشتر مساعد است. در همین ارتباط زینب شریفی، یکی از کارمندان کافۀ نارنج که ۲۲ سال دارد، می‌گوید که همه‌روزه از ساعت ۷ بامداد تا ۴ عصر در این کافه کار می‌کند. او تنخواهش را در بخش اقتصاد خانواده‌اش به مصرف می‌رساند. زینب فارغ صنف چهاردهم از بخش انجنیری ساختمانی است. او کار را حق هر فرد می‌داند و اشاره می‌کند که هیچ کاری عیب نیست و یک دخترخانم نیز می‌تواند همانند مردان کار کند. زینب با بیان این مطلب ابراز می‌دارد: «نخستین روزی که این‌جا کار گرفتم خیلی خوشحال بودم که کار پیدا کرده‌ام.» او اخلاق و رفتار خوب را ویژه‌گی یک گارسون حرفه‌یی‌ می‌داند، اما زینب نیز به علت رویدادهای امنیتی اخیر، نسبت به آیندۀ امن در افغانستان بی‌باور شده است. باوجود آن آرزوی آمدن صلح در کشور را در سر می‌پروراند.

با گذشت هر روز شمار مشتریان کافۀ نارنج در حال افزایش است. در حال حاضر به طور میانگین بین ۷۰ تا ۸۰ نفر روزانه برای نوشیدن قهوه، خوردن غذا، بازی شطرنج و کتاب‌خوانی به این رستوران مراجعه می‌کنند. نجلا مانده‌گار، یکی از مشتریان کافۀ نارنج توضیح می‌دهد که مشتری دایمی این کافه است و این‌جا یگانه جایی است که او همراه با دوستانش برای مطالعه و صحبت گردهم می‌آیند. او خاطرنشان می‌سازد که در بیش‌تر موارد مردم دربارۀ نشست و گفت‌‌وگوی دختران و پسران در فضای باز یا کافه‌ها اشتباه قضاوت می‌کنند. به گفتۀ او، نشست‌ها و گفت‌وگوهای سازنده و فرهنگی در کافه‌ها میان دختران و پسران احترام و همدیگرپذیری متقابل را ایجاد می‌کند. به سخن او، فرهنگ کافه‌نشینی مربوط به همه است. او ایجاد کافۀ نارنج را در جوزجان یک رویداد شگفت‌انگیز توصیف می‌کند.

از سوی دیگر، سیر اوزبیک احمدی، فعال مدنی در ولایت جوزجان ایجاد رستوران و کافۀ نارنج را از سوی بانوان یک اقدام تازه در شهر شبرغان می‌خواند. او تأکید می‌کند که رستوران‌داری زمینۀ کار را برای زنان مساعد ساخته است. آقای احمدی به این باورست که نیاز است در ارتباط به کار‌های رستوران‌داری و کافه‌داری از سوی نهادهای مسوول دولتی برای زنان و خانواده‌ها آگاهی داده شود.

این همه در حالی است که در حال حاضر دو رستوران و یک کافه با سرمایه‌گذاری زنان در شهر شبرغان ساخته شده و از سوی زنان مدیریت می‌شوند. همچنان همۀ کارمندان این دو رستورانت و کافه دختران و زنان هستند.