گزارش‌گر: عبدالجلیل سروش

پل سرخ یکی از فرهنگی‌ترین نقطه‌های شهر کابل به شمار می‌رود؛ جایی که آزادی فردی و آرامش را می‌توان حس کرد. نام این منطقه با فرهنگ و مناسبت‌های فرهنگی گره خورده و در سال‌های پسین بیشتر به محل گردهمایی فرهنگیان و بزرگداشت از مناسبت‌های فرهنگی بدل شده است. بیشتر مناسبت‌های فرهنگی و ادبی در این نقطۀ پایتخت رقم می‌خورند.

اما گذشته از کافه‌های آرامش‌بخش، کتاب فروشی‌های انبوهی از کتاب‌ و گل‌فروشی‌های این نبض تپندۀ پایتخت «مرکز فرهنگی پل‌ سرخ» فرهنگ‌سرای دیگری است که فریاد فرهنگ‌سازی سر می‌دهد و فرهنگیان، هنرمندان و علاقه‌مندان کتاب را به کار و تلاش بیشتری جهت بهبود پدیدۀ فرهنگ در کشور فرا می‌خواند.

مرکز فرهنگی پل سرخ در هفتاد قدمی چهارراه پل سرخ موقعیت دارد و حدود یک هفته پیش به هدف آغاز یک تلاش منسجم و برنامه‌ریزی شده برای ارایۀ خدمات فرهنگی در کابل گشایش یافته است. مبتکران این فرهنگ‌سرا تلاش دارند شهروندان را به کتاب‌خوانی دعوت کنند و محتوای فرهنگی افغانستان را غنی‌تر سازند؛ تلاشی که تحقق آن دشوار است، اما می‌تواند شرایط موجود در کشور را تغییر دهد.

شاهد فرهوش از بنیان‌گذاران «مرکز فرهنگی پل ‌سرخ» می‌گوید که آتشِ جنگی را که امروزه دامن‌گیر مردم افغانستان شده است با تفنگ نمی‌توان خاموش کرد. نسل جنگ به آموزش و فراگیری فرهنگ زنده‌گی انسانی و مسالمت‌آمیز ضرورت دارند و برای پایان جنگ باید شهروندان بیاموزند که اختلاف‌های‌شان را با خشونت نه؛ بلکه از راه گفت‌وگو و تفاهم می‌توانند حل کنند. به باور او، فرهنگیان کشور باید قلم را جایگزین تفنگ بسازند و در چوکات یک تلاش جمعی و هماهنگ، همۀ شهروندان به ویژه نسل جوان را به کتاب‌خوانی ترغیب کنند.

مرکز فرهنگی پل سرخ

مرکز فرهنگی پل سرخ که محصول اقدام گروهی از فرهنگیان کشور است، زمینۀ مناسبی را برای آموزش، فراگیری و ترویج کتاب‌خوانی فراهم ساخته است. کتاب‌سرای این مرکز فرهنگی هزاران جلد کتاب را در معرض نمایش قرار داده و اهل کتاب را به ورق زدن عنوان‌های جدیدتری ترغیب می‌کند.

مرکز‌های نویسنده‌گی، خوش‌نویسی، نقاشی و موسیقی نیز بخش‌های دیگری از این فرهنگ‌سرا هستند که غنامندی آن را در گسترۀ کار فرهنگی نسبت به سایر مرکزهای فرهنگی دیگری افزایش می‌دهد. مرکز فرهنگی پل سرخ در بخش‌دیگری زمینه‌یی را برای برگزاری نمایشگاه‌های بزرگ ادبی، فرهنگی و هنری مهیا کرده که ظرفیت بالقوۀ این مرکز فرهنگی را برای انجام اقدام‌های موثر در حوزۀ فرهنگ به نمایش می‌گذارد.

نمایشگاه سنگ‌های قیمتی و «کافۀ زر» در مرکز فرهنگی پل سرخ که بخش‌های دیگری از این مرکز هستند، به غنامندی این فرهنگ‌سرا افزوده است. دو بخش یاد شده سطح عمده‌یی از این فرهنگستان را اشغال کرده و مشتاقان کتاب را از هر گوشۀ پایتخت به تجربه کردن حس آرامش و کتاب‌خوانی در این مرکز فرهنگی فرا می‌خواند.

شاهد فرهوش از بنیان‌گذاران «مرکز فرهنگی پل سرخ» می‌گوید، در این فرهنگ‌سرا دست‌کم 25 هزار دالر از سرمایۀ فرهنگیان هزینه شده تا زمینۀ مناسبی برای فراگیری و کار فرهنگی در پایتخت ایجاد شود. به گفتۀ او، تنها با کار موثر فرهنگی می‌توان به ناهنجاری‌های موجود در کشور نقطۀ پایان گذاشت.

آقای فرهوش می‌افزاید که افزون بر بخش‌های یاد شده، برگزاری نمایشگاه‌های کتاب در نقطه‌های مختلف شهر کابل و ولایت‌ها، برنامۀ دیگری است که از سوی مرکز فرهنگی پل سرخ به گونۀ منظم و مداوم روی دست گرفته خواهد شد. به گفتۀ او، کتاب‌هایی که در کتاب‌خانه‌ها خاک می‌خورند باید در سطح خیابان‌ها در معرض دید خواننده‌گان مشتاق قرار داده شوند. او برگزاری نمایشگاه‌های کتاب را در ترویج فرهنگ کتاب‌خوانی و ترغیب شهروندان به وقت‌گذاری برای مطالعه موثر می‌خواند.

دورنمای کار فرهنگی در «مرکز فرهنگی پل سرخ»

عرضۀ کتاب و محتواهای فرهنگی و هنری بخش مهمی از برنامۀ مرکز فرهنگی پل سرخ را شکل می‌دهد؛ مأموریتی که کتاب‌سرا، مرکزهای آموزش فرهنگی، هنری و راه‌اندازی نمایشگاه‌های کتاب برای اجرای آن برنامه‌ریزی شده است. اما به گفتۀ آقای فرهوش، گرداننده‌گان این مرکز در نظر دارند که در راستای تولید محتوای فرهنگی و هنری نیز گام‌هایی را بردارند.

او هر چند در مورد این که آیا مرکز فرهنگی پل سرخ برای نوشتن کتاب در عنوان‌های مختلف به کار آغاز کرده و یا خیر، جزییات نمی‌دهد، اما یادآور می‌شود که تعدادی از دست‌اندرکاران این مرکز فرهنگی برای ترجمۀ کتاب‌ها از زبان‌های مختلف به فعالیت آغاز کرده‌اند.

این یکی از بنیان‌گذاران مرکز فرهنگی پل سرخ خاطرنشان می‌سازد که افغانستان در بخش ترجمه به شدت از کشورهای همسایه به ویژه ایران متأثر است و در صورتی که در این بخش اقدام موثری صورت نگیرد، وابسته‌گی فرهنگی در کشور ادامه خواهد یافت. آقای فرهوش از وزارت اطلاعات و فرهنگ می‌خواهد که در بخش ترجمه بیشتر از پیش توجه کند.

گفتنی است که تعداد نویسنده‌گان و ترجمانان در افغانستان انگشت‌شمار است و سالانه کمتر از صد عنوان کتاب از سوی نویسنده‌گان کشور نوشته و ترجمه می‌شود. این نقیصه سبب می‌شود که کتاب‌ها و ترجمه‌های نوشته و چاپ شده در بیرون از کشور بازار کتاب در افغانستان را فرابگیرد.