طی سال‌های پسین شماری از نهادهای مدنی با آموزش روش‌های نوین دادخواهی برای مردم جهت دادخواهی از حقوق‌شان و برقراری ارتباط نزدیک مردم با حکومت تلاش کرده‌اند تا از یک‌طرف برای تأمین عدالت در برنامه‌های اجرایی حکومت مردم را بسیج بسازند و از سوی دیگر حلقۀ ارتباط میان مردم و حکومت را تنگ‌تر بسازند.

شماری از نهادهای مدنی در بدخشان افزون بر آگاهی‌دهی به مردم در زمینه‌های حکومت‌داری، حاکمیت قانون، انتخابات و حقوق بشر با آموزش روش‌های نوین دادخواهی و ایجاد کمیته‌های دادخواهی، مردم را به گونۀ مستقیم در روند توسعه دخیل، سهیم و شریک ساخته‌اند.

توسعۀ نامتوازن، بی‌اثر بودن برنامه‌های توسعه‌یی و وجود مشکلات گسترده با وجود مساعدت نهادهای کمک‌کننده، دخیل و سهیم نبودن مردم در تصمیم‌گیری‌ها و نیازسنجی‌ها از عوامل اساسی به شمار می‌روند که منجر به ایجاد فاصله میان دولت و مردم شده است. اما ایجاد کمیته‌های دادخواهی برای شناسایی و اولویت‌بندی مشکلات مردم سبب شده است تا آنان به گونۀ مستقیم با حکومت در ارتباط باشند و از این طریق به حقوق اولیۀ خود دست یابند.

اعضای گروه دادخواهی متشکل از کمیته‌هایی است که در ولسوالی‌ها ایجاد شده و هرازگاهی در شهر فیض‌آباد، مرکز ولایت بدخشان گردهم می‌آیند تا برای برطرف‌سازی مشکلات‌شان دادخواهی کنند و مشکلات‌شان را از نزدیک با مسوولان حکومتی در میان بگذارند. کمیته‌های دادخواهی به دلیل این ‌که روش‌های نوین دادخواهی را فرا گرفته‌اند با تهیۀ پلان دادخواهی و اولویت‌بندی مشکلات مردم زمینه را برای تطبیق پروژه‌ها از سوی حکومت و نهادهای کمک‌کننده آسان می‌سازند.

عبدالقیوم، عضو یکی از کمیته‌های دادخواهی در بدخشان می‌گوید، آنان تا پیش از ایجاد کمیتۀ دادخواهی در زمینۀ ‌رفع مشکلات محلی‌شان با دشواری‌های زیادی روبه‌رو بودند، اما اکنون از طریق این کمیته می‌توانند با در میان گذاشتن مشکلات‌شان با حکومت محلی، حکومت را وادار به پاسخ‌گویی کنند. عبدالقیوم می‌افزاید: «پیش از ایجاد کمیته‌های دادخواهی با مشکلات زیادی روبه‌رو بودیم و به صورت انفرادی مطرح کردن خواست‌های ما در پیش نهادهای دولتی نتیجه نمی‌داد، ولی خوش‌بختانه از وقتی که کمیتة دادخواهی را ایجاد کردیم در تفاهم با مردم و فعالیت هدف‌مند مشکلات ما حل شده است.»

سامعه ناطق، عضو دیگر یکی از کمیته‌های دادخواهی در بدخشان می‌گوید، آنان با درک این ‌که دولت و مردم به تنهایی نمی‌توانند کاری را به پیش ببرند، تصمیم گرفته‌اند تا از طریق انسجام و هماهنگی مردم و به کارگیری روش‌های نوین دادخواهی برای تحقق حقوق‌شان بر تصمیم‌ها و اجرأت حکومت محلی بدخشان نفوذ کنند.

به گفتۀ این بانو، شهروندان از طریق نهادهای مدنی همۀ روش‌های دادخواهی را فرا می‌گیرند و به ساده‌گی می‌توانند مشکلات را اولویت‌بندی کنند و با حکومت در میان بگذارند. خانم ناطق می‌افزاید که اعضای کمیتۀ دادخواهی متعهد به ادامۀ کار این کمیته هستند و برای دسترسی مردم به عدالت و تأمین حقوق‌شان دادخواهی می‌کنند.

با این حال، سیف‌الدین ساییس، رییس مجتمع نهادهای مدنی بدخشان می‌گوید که نقش کمیته‌های دادخواهی و فعالیت‌های دادخواهانه با روش‌های مدنی و دموکراتیک در بسیج‌ مردم برای تأمین حقوق و عدالت از مهم‌ترین اهداف نهادهای مدنی می‌باشد و آنان تلاش دارند تا پای این فعالیت‌ها را به همۀ ولسوالی‌های بدخشان بکشانند و روند دادخواهی را در همۀ سطوح مطابق به ارزش‌های مدنی و دموکراتیک عیار بسازند.

این فعال مدنی می‌افزاید که به هر پیمانه‌یی که روی نهادسازی تمرکز بیشتر شود و فعالیت‌های دادخواهانه در مسیر درست آن سمت و سو داده شود، به همان پیمانه روند حکومت‌داری تقویت می‌شود و فاصله میان حکومت و مردم کم‌تر خواهد شد.

فعالان مدنی و باشنده‌گان بدخشان می‌گویند که از چند سال به این‌سو در پی فعالیت نهادهای مدنی، در شماری از ولسوالی‌های بدخشان کمیته‌های دادخواهی ایجاد شده‌اند که در دادخواهی از حقوق مردم و تأمین عدالت کارساز بوده‌اند. به گفتۀ مسوولان نهادهای مدنی، آنان تلاش دارند که دامنۀ فعالیت این کمیته‌ها را به همۀ ولسوالی‌های بدخشان توسعه دهند و پای مردم را به روند تصمیم‌گیری و توسعۀ محلی بکشانند و به با حلقۀ ارتباط میان حکومت و مردم را تنگ‌تر بسازند.