نگرانیها از افزایش شکار بیرویه در بدخشان؛ نسل ماهی «خالدار» با نابودی کامل روبهرو است
مسوولان ریاست محیط زیست و آگاهان امور زیستی در بدخشان با ابراز نگرانی از افزایش بیپیشینه و بیرویۀ شکار ماهی در این ولایت میگویند که ادامۀ این وضعیت میتواند به نابودی نسل ماهی در ولسوالیهای بدخشان منجر شود. به گفتۀ آنان، شکارچیان ماهی با استفاده از برق جنراتور، بمبهای دستی، جالهای غیرمعیاری که با مواد شیمیایی آلوده هستند، در دریاچههای ولسوالیهای بدخشان به شکار ماهی میپردازند و هیچگونه اقدامی از سوی نهادهای مسوول به منظور جلوگیری از شکار ماهی در این ولایت صورت نمیگیرد.
شبیر ملکزاد، سرپرست ریاست حفاظت از محیط زیست در ولایت بدخشان میگوید که تطبیق نشدن قانون بالای افراد متخلف سبب شده است که تخلفها در قسمت حفظ محیط زیست در این ولایت افزایش یابد و شرایط برای ادامۀ حیات جانداران به ویژه ماهی با مشکلات گستردهیی روبهرو شود. به سخن او، شکار ماهی در ساحات زیر حاکمیت دولت و حاکمیت طالبان یکسان است و در پی این شکار بیرویه، نسل «ماهی خالدار» که با داشتن گوشت لذیذ و صورت زیبا با خالهای مرغوب شهرت خاصی دارد، با خطر نابودی روبهرو شود.
سرپرست ریاست حفاظت از محیط زیست در بدخشان میافزاید که شکارچیان ماهی با استفاده از جتراتورها جریان برق را به دریا وصل میکنند که در نتیجۀ آن نسل همۀ ماهیها و سایر جاندارانی که در زیر آب زندهگی میکنند، به تدریج از بین میرود. آقای ملکزاد خاطرنشان میسازد که ریاست محیط زیست نگرانیهای خود را نسبت به افزایش خطر نابودی نسل ماهی در این لایت طی نامههای رسمی به حکومت محلی و نهادهای امنیتی این ولایت شریک ساخته است، اما به گفتۀ او تاکنون هیچ اقدامی در این زمینه صورت نگرفته است.
همچنان غلام نبی سرفراز، آگاه امور محیط زیست در بدخشان میگوید که شکار بیرویۀ ماهی در همۀ ولسوالیها و روستاهای بدخشان به گونۀ بیسابقه افزایش یافته است. آقای سرفراز هشدار میدهد، در صورتی که نهادهای مسوول به این موضوع توجه نکنند و از شکار ماهی جلوگیری نکنند، خطر نابودی نسل ماهی و جاندارنی که در دریاچههای بدخشان زندهگی میکنند، با نابودی کامل منجر خواهد شد.
این آگاه امور محیط زیست از مسوولان محلی و نهادهای مربوطه دولت میخواهد که افزون بر جلوگیری از شکار بیرویۀ ماهی با استفاده از برق و جالهای آلوده با مواد شیمیایی و بمبهای دستی، باید برای جلوگیری از انقراض نسل شماری از گونههای کمیاب ماهی، محلهای ویژهیی را برای نگهداری و پرورش این جانداران ایجاد کند. آقای سرفراز اضافه میکند، اگر چند حوض بزرگی که از آنها به عنوان بانکهای عمدۀ ماهی خالدار یاد میشود، در منطقۀ «توپخانه» زیباک و «انجمن» کرانومنجان وجود نمیداشت، اکنون نسل این ماهی در بدخشان به گونۀ کامل نابود شده بود.
در همین حال، باشندهگان محل نیز تأیید میکنند که در گذشته دریاچههای محلهای آنان پر از ماهی بود، اما از یک سال به اینسو همۀ دریاچهها با کاهش میزان ماهی روبهرو هستند و یا خالی از ماهی شدهاند. صبغتالله، یکی از باشندهگان ولسوالی شهدا میگوید که بسیاری از ماهیگیران از برق جنراتورها استفاده میکنند و انتقال برق به آب سبب میشود که نسل ماهی به گونۀ کامل از بین برود. این باشندۀ ولسوالی شهدا میافزاید که عدم ممانعت از سوی نهادهای امنیتی و نهادهای دولتی سبب شده است که در این اواخر میزان ماهیگیری با استفاده از جنراتورها و جالهای پاکستانی بیشتر شود.
ضیاالحق کامران، مدیر عمومی نگهداری از میراثهای طبیعی در ریاست حفاظت از محیط زیست ولایت بدخشان میگوید که افزون بر ماهیگیریهای غیرمعیاری و بیرویه توسط برق و بمب دستی، سرازیر شدن سیلابها در زمان تخمگذاری نیز در کاهش نسل ماهی تأثیرات منفی برجای گذاشته است.
به گفتۀ او، این اداره همۀ فرامین، قوانین و کارشیوههای منع ماهیگیری را به واحدهای اداری بدخشان تکثیر کرده است، اما عدم جدیت در امر جلوگیری از ماهیگیری و مجازات استفادهکنندهگان از جنراتور و بمبهای دستی سبب شده است که هیچ گونه تغییری در وضعیت ماهیگیری به میان نیاید.
با این حال، باشندهگان ولایت بدخشان میگویند که نظامیان و مسوولان حکومتی نیز در شکار ماهی دست دارند و در مهمانیهای بزرگ مسوولان محلی بدخشان، ماهی یگانه غذایی است که سفرههای آنان را رنگینتر میسازد.
مقامهای امنیتی بدخشان اما میگویند که آنان به همۀ نهادهای امنیتی در مرکز و ولسوالیها دستور دادهاند تا از شکار بیرویۀ ماهی جلوگیری کنند. ثناالله روحانی، سخنگوی فرماندهی پولیس بدخشان میگوید که پولیس بدخشان به همۀ جزوتامها هدایت داده است که از شکار حیات وحش و ماهیگیریهای بیرویه جلوگیری کنند. آقای روحانی میافزاید که شکار ماهی غیرقانونی است و نیروهای امنیتی هیچ گاهی دست به چنین عمل غیرقانونی نمیزنند.
با این همه، خطر انقراض نسل شماری از گونههای حیات وحش در پی شکار بیرویه همواره از نگرانیهای عمدۀ مسوولان و آگاهان امور محیط زیست بوده است. نهادهای مسوول با آنکه بارها از اقدام جدی برای جلوگیری از شکار بیرویه سخن گفتهاند، اما به گفتۀ مسوولان ادارۀ محیط زیست و آگاهان امور تا هنوز هیچ کسی به جرم شکار حیات وحش و یا شکار ماهی در این ولایت مجازات نشده است. به باور آنان، این امر سبب شده است که میزان شکار در ولایت بدخشان با گذشت هر روز افزایش یابد.