نگرانی از خطر نابودی گونه‌های حیات‌وحش در بدخشان
سیمع‌الله سیحون
09 November 2020مسوولان ریاست حفاظت از محیط زیست در بدخشان با ابراز نگرانی از افزایش شکار برخی از گونه‌های حیات‌وحش می‌گویند با وجود تلاش‌های پیهم به منظور جلوگیری از انقراض نسل حیات‌وحش در پی شکار غیرقانونی و بی‌رویه، نسل برخی از گونه‌های حیات‌وحش در این ولایت هنوز هم در معرض خطر نابودی قرار دارد.
به گفتۀ مسوولان ریاست حفاظت از محیط زیست در بدخشان، شکار گونه‌های کمیاب حیات وحش غیرقانونی است و ادامۀ این وضعیت، نسل این گونه‌ها را با خطر نابودی کامل روبه‌رو می‌سازد. با آن که پس از خطر انقراض نسل بعضی از گونه‌های حیات‌وحش، شکار آن منع و غیرقانونی خوانده شده است، اما مسوولان ریاست حفاظت از محیط زیست در بدخشان می‌گویند که هنوزهم شکار بی‌رویۀ حیات‌وحش در این ولایت ادامه دارد و بیشتر شکارچیان، تفنگ‌داران محلی هستند.
عبدالشبیر ملک‌زاد، سرپرست ادارۀ حفاظت از محیط زیست در بدخشان می‌گوید که افزایش شکار توسط تفنگ‌داران غیرمسوول و مردم محل آنان را نسبت به وضعیت زیست شماری از گونه‌های حیات‌وحش نگران ساخته است. به گفتۀ او، با آن که ادارۀ محیط زیست در هماهنگی با سایر نهادهای حکومتی و دفتر تحفظ حیات‌وحش از چندین سال به این‌سو تلاش کرده است از خطر انقراض نسل برخی از گونه‌های حیات‌وحش جلوگیری کنند، اما تاکنون قادر نشده‌اند که شمار زیادی از این گونه‌ها را از خطر نابودی نجات دهند.
سرپرست ریاست حفاظت از محیط زیست بدخشان می‌افزاید که آهوی مارکوپولو، پلنگ برفی، بُز هایبکس و بُز مارخور از جمله حیوانات کمیاب جهان هستند که در کوه‌های پامیر بدخشان زیست دارند و نسل این حیوانات در پی شکار بی‌رویه رو به نابودی گراییده است.
باشنده‌گان محل نیز می‌گویند که افراد زورمند و وابسته به تفنگ‌داران غیرمسوول و نیروهای دولتی در مناطق مرزی و سرحدی این ولایت همه‌روزه در شکارگاه‌ها به دنبال جانوران می‌گردند تا طعمة لذیذی را برای خوردن دریافت کنند. به گفتة آنان، فرماندهان نهادهای امنیتی با قرار دادن سلاح و مرمی در اختیار شکارچیان و حمایت از آنان، زمینه را برای نابودی جانوران کمیاب فراهم می‌کنند.
با این حال، مسوولان امنیتی در بدخشان با رد این ادعاها می‌گویند که نیروهای امنیتی زیر فرمان آنان نه تنها دست به شکار غیرقانونی نمی‌زنند؛ بلکه از شکار حیات‌وحش همواره جلوگیری کرده‌اند. ثناءالله روحانی، سخنگوی پولیس بدخشان می‌گوید که موضوع شکار حیات‌وحش توسط نیروهای امنیتی را پیگیری می‌کند و با آنان برخورد قانونی خواهد شد.
مسوولان ادارۀ محیط زیست بدخشان می‌گویند که بیش‌ترین ساحة انتشار و جفرافیای زیست حیات‌وحش در این ولایت دهلیزهای پامیر ولسوالی واخان می‌باشد. گونه‌هایی از حیات‌وحش از قبیل آهوی مارکوپولو، پلنگ برفی، خرس نصواری، بُز مارخور، بُز هایبکس و گرگ خاکستری طی سال‌های پسین با خطر نابودی روبه‌رو شده‌اند.
جغرافیای کوهستانی بدخشان محل مناسبی برای حیات‌وحش است. آهوی مارکوپولو که شهرت جهانی دارد، بیشتر در کوه‌های هیمالیا و بخش‌هایی از کشور چین و مناطق پامیر بدخشان زنده‌گی می‌کند. تا چند دهۀ پیش دسته‌هایی از آهوی مارکوپولو، پلنگ برفی، بُز مارخور و بُز هایبکس در مناطق کوهستانی بدخشان به ویژه در پامیر دیده می‌شدند، اما بر اثر جنگ و ناامنی و افزایش شکار بی‌رویه، گونه‌های این حیات‌وحش با خطر نابودی روبه‌رو شده است.
با آن که مسوولان ادارۀ محیط‌زیست بدخشان از بیرون کشیدن نسل پلنگ برفی، آهوی مارکوپولو و بُز هایبکس از خط انقراض سخن می‌زنند، اما باشنده‌گان محل و آگاهان امور محیط زیست از افزایش تهدیدها و خطر انقراض نسل این جانوران هشدار می‌دهند. منیر احمد، یکی از باشنده‌گان محل می‌گوید، آهوی مارکوپولو، پلنگ برفی و بُز مارخور به شکل بی‌رحمانه‌یی توسط نیروهای تفنگ‌داران غیرمسوول شکار می‌شوند.
منیر احمد می‌افزاید، در گذشته رمه‌ها و گله‌هایی از حیات وحش به وفور دیده می‌شدند، اما در پی افزایش بی‌رویۀ شکار، امروزه شمار این جانوران کمیاب در کوه‌های بدخشان به ندرت به چشم می‌خورند.
از سوی هم، سرپرست ریاست حفاظت از محیط‌زیست بدخشان می‌گوید که جغرافیای بدخشان مکان مناسبی برای حیات‌وحش به شمار می‌رود، اما افزایش بی‌وریۀ شکار، وضعیت زیست حیات‌وحش را در این ولایت با مشکل روبه‌رو کرده است. به سخن او، آهوی مارکوپولو، بُز مارخور و بُز هایبکس از جمله حیات‌وحش معروض به خطر نابودی‌اند و توسط نیروهای مرزی، پولیس محلی و افراد مسلح غیرمسوول شکار می‌شوند.
سرپرست ریاست حفاظت از محیط‌زیست در ولایت بدخشان می‌افزاید که علاوه بر شکار بی‌رحمانۀ حیات‌وحش، تنگ شدن حلقۀ چراگاه‌ها توسط دام‌های محلی نیز در افزایش خطر نابودی نسل این گونه‌ها نقش دارد. سرپرست ریاست حفاظت از محیط زیست خاطرنشان می‌سازد که این اداره به مقام ولایت، فرماندهی پولیس و فرماندهی نیروهای ارتش طی نامه‌های رسمی خواستار توقف شکار و توجه به جلوگیری از شکار حیات‌وحش شده است، اما تا هنوز هیچ‌گونه اقدامی از سوی این نهادها صورت نگرفته است.
با این حال فعالان مدنی بدخشان می‌گویند، اگر تدبیری سنجیده نشود به عنوان یکی از منابع طبیعی حیات وحش بدخشان به دلیل افزایش شکار بی‌رویه، نابود خواهد شد.
در همین حال، مسوولان ریاست زراعت، آبیاری و مال‌داری در ولایت بدخشان با تأیید افزایش روزافزون شکار و فرار حیات‌وحش از کوه‌های این ولایت می‌گویند که این اداره در همکاری با موسسۀ (WCS) یا نهاد حفاظت از حیات‌وحش برنامه‌هایی را به هدف سروی، حفاظت و آگاهی‌دهی به مردم در زمینۀ نگه‌داری از حیات‌وحش راه‌اندازی کرده‌اند. ضیاءالدین حمیدی، مسوول منابع طبیعی و پارک ملی واخان می‌گوید که آنان نسبت به افزایش شکار توسط تفنگ‌داران غیرمسوول و نیروهای مرزی افغانستان نگران‌اند و در صورتی که توجه صورت نگیرد، بسیاری از گونه‌های حیات‌وحش در این ولایت با خطر نابودی روبه‌رو می‌شوند.
پامیر، زیست‌گاه عمدۀ حیات‌وحش به ویژه جانوران کمیاب جهانی چون آهوی مارکوپولو، پلنگ برفی، بُز مارخور، بُز هایبکس و اوریال می‌باشد که به گفتة مسوولان ادارة محیط‌زیست بدخشان، نسل این گونه‌ها طی سال‌های پسین از خطر نابودی کامل نجات داده شده بود، اما افزایش شکار توسط تفنگ‌داران غیر مسوول، این نگرانی را به وجود آورده است که نسل این جانوران دو باره در خط سرخ نابودی قرار گیرند.
