مرزهای غربی کشور در ولایت‌های هرات و نیمروز همه‌روزه گواه عبور صدها انسانی است که با هدایت قاچاق‌بران، راه رسیدن به ایران را در پیش می‌گیرند. راه دشواری که همواره با پیچ‌و‌خم‌هایی همراه است و مواجهه با مرزبانان ایرانی، جان مسافران با تهدید روبه‌رو می‌شود. در مواردی دار و ندار این مسافران از سوی قاچاق‌بران انسان به زور گرفته می‌شود و در میانۀ راه تنها و بی‌پناه رها می‌شوند.

در این میان سرنوشت کودکانی که زیر فشار فقر مطلق از سوی خانواده‌‌ها به قاچاق‌بران انسان سپرده می‌‌شوند، به شدت نگران‌کننده‌ است. کودکانی که به امید یافتن یک فرصت کاری و شغل مناسب در ایران فریب قاچاق‌بران انسان را می‌خورند و بی‌‌خبر از دشواری‌های این مسیر خود را به دست سرنوشت می‌سپارند. یافته‌های دفتر ساحه‌یی کمیسیون حقوق بشر در ولایت هرات نشان می‌دهد که شماری از این کودکان از سوی قاچاق‌بران انسان مورد سوء استفادۀ جنسی قرار می‌گیرند و شمار دیگری آنان مجبور می‎شوند در ایران تن به کارهای شاقه بدهند.

عبدالقادر رحیمی، رییس دفتر ولایتی حقوق بشر در هرات می‌گوید که بر اساس آمارهای ثبت شده نزد این کمیسیون، در هشت ماه گذشته بیش از هشت هزار کودک از مرزهای هرات و نیمروز دوباره وارد خاک افغانستان شده‌اند. آقای رحیمی می‌افزاید که بخشی از این آمار را کودکان و نوجوانان بدون سرپرست تشکیل می‌دهند که به دلیل ورود غیرقانونی به ایران، از سوی مرزبانان این کشور بازداشت و دوباره به افغانستان برگردانده شده‌اند. رییس دفتر ولایتی کمیسیون حقوق بشر تأکید می‌کند که شمار دقیق کودکانی که از سوی قاچاق‌بران انسان به آن سوی مرزها انتقال داده می‌شوند، چند برابر این آمار است.

دفتر ساحه‌یی کمیسیون مستقل حقوق بشر خاطرنشان می‌سازد که بیشتر کودکانی که توسط باندهای قاچاق انسان به آن سوی مرزها انتقال داده می‌شوند با خطر تجاوز، سوء استفادۀ جنسی، اجبار به انتقال مواد مخدر و انجام کارهای طاقت‌فرسا روبه‌رو هستند. عبدالقادر رحیمی، رییس این دفتر در هرات می‌گوید که کارمندان دفتر کمیسیون حقوق بشر در هرات در مصاحبه با یک کودک نُه ساله از ولایت فاریاب که به تازه‌گی از ایران رد مرز شده است دریافته‌اند که او در طول مسیر عبور قاچاقی به ایران هر شب از سوی قاچاق‌بران انسان مورد تجاوز قرار گرفته است.

او همچنان از مورد دیگری یاد می‌کند که قاچاق‌بران انسان همۀ پول و دارایی کودکان همراه خود را گرفته و سپس آنان را تحویل مرزبانان ایران کرده‌اند. همزمان با او، یکی از ناظران کمیسیون حقوق بشر در هرات می‌گوید که آنان در ماه‌های پسین با یک‌هزار و 230 کودک رد مرز شده از ایران گفت‌وگو کرده‌اند. در این میان ۲۴۷ دختر نیز شامل بوده است. این ناظر دفتر ولایتی کمیسیون حقوق بشر که نمی‌خواهد نامی از او گرفته شود، می‌گوید که بیشتر این دختران ادعا کرده‌اند که در مسیر انتقال دوباره به افغانستان مورد خشونت، کار اجباری و گاهی مورد تجاوز قرار گرفته‌اند.

بر اساس آمارهای دفتر ولایتی کمیسیون حقوق بشر در هرات هر سال حدود ده هزار کودک از مرزهای غربی کشور از سوی مرزبانان ایران رد مرز و به داخل خاک افغانستان انتقال داده می‌شوند. اما آمارهای ثبت شده در سال روان نشان می‌دهد که شمار کودکان اخراج شده از ایران افزایش چشم‌گیری یافته است.

مسوولان ریاست امور مهاجرین و عودت‌کننده‌گان در هرات نیز اخراج کودکان بدون سرپرست از ایران را تأیید می‌کنند. احمد جاوید نادم، رییس این اداره می‌گوید که روزانه گاهی تا پانزده کودک بدون سرپرست از مرز اسلام‌قلعه وارد خاک افغانستان می‌شوند. با وجود این که باندهای قاچاق انسان در سرتاسر کشور فعالیت دارند، اما مسوولان امنیتی هرات می‌گویند که با افرادی که به قاچاق انسان اقدام می‌کنند، برخورد قانونی خواهد شد.

عبدالاحد ولی‌زاده، سخنگوی فرماندهی پولیس ولایت هرات می‌گوید که در یک سال گذشته شماری از افرادی که متهم به قاچاق انسان بودند از سوی نیروهای امنیتی بازداشت شده‌اند. هرچند او آمار دقیقی از این افراد ارایه نمی‌کند، اما خاطرنشان می‌سازد که تعداد آنان به ده‌ها نفر می‌رسد. با این حال، به نظر می‌رسد که فقر و بی‌کاری شدید در کشور تمایل مردم را برای بیرون شدن از مرزهای افغانستان و جست‌وجوی کار در بیرون از این سرزمین شدت بخشیده است.

با این حال، در صورتی که تغییر مثبتی در چگونه‌گی کنترل مرزهای کشور به میان نیاید و اگر وضعیت نابسامان اقتصادی و بی‌کاری فراگیر در افغانستان همچنان ادامه یابد، کودکان بیشتری اسیر دام قاچاق‌بران انسان خواهند شد.