در موج نخست شیوع ویروس کرونا در افغانستان توجه دولت و تبلیغات رسانه‌یی چنان گسترده بود که حتا معاون نخست ریاست‌جمهوری رهبری بخشی از مبارزه با این بیماری را روی دست گرفت و همۀ دستگاه‌های دولت آستین برزدند تا جلو شیوع این بیماری را در کشور بگیرند. از سوی دیگری، رسانه‌های تصویری، صوتی و چاپی نیز بخش بزرگی از فعالیت‌های خود را در این راستا همسو کردند تا به عنوان رکن چهارم دموکراسی نوپای افغانستان در مبارزه با این بیماری خطرناک، مردم و دولت را کمک کنند. بیماری که سازوکارهای سیاست، فرهنگ و اقتصاد جهان را تغییر داد و این ‌طور بشر را وارد عصری کرد که قطعاً قابل پیش‌بینی نیست کرونا با آیندۀ بشر چه می‌کند؟ پرسشی که هیچ پاسخی برایش پیدا نمی‌شود.

اما در گیرودار موج سوم همه‌گیری کرونا که از نوع خطرناک و کشنده نیز به شمار می‌رود، دولت افغانستان و رسانه‌ها توجه کمتری به آن مبذول داشته‌اند. هیچ نهادی به جز وزارت صحت عامه و سیستم ناپایدار صحت افغانستان مسوولیت مبارزه با این بیماری را برعهده نمی‎گیرد. مرگ‌ومیر برخاسته از این بیماری آمار سرسام‌آوری دارد. وزارت صحت عامه اعلام کرده که روزانه بیش از 100 تن بر اثر بیماری کرونا فوت می‌کنند. این فقط آمار رسمی است که در اختیار وزارت صحت قرار گرفته است. آمار غیررسمی اما خیلی بیشتر از این است و روزانه شاید تا مرز 300 تن بر اثر این بیماری در افغانستان جان دهند. با توجه به این که افغانستان سرزمین بی‌آمار است، هیچ آمار رسمی و درستی در این کشور وجود ندارد.

یکی از دلایل بی‌توجهی دولت و رسانه‌ها در برابر شیوع موج سوم این بیماری در افغانستان، نبود بودجۀ کافی و یا به تعبیر وطنی «بی‌پول بودن موج سوم کرونا» تلقی می‌شود. در موج نخست این ویروس بودجۀ هنگفتی برای مهار کرونا وجود داشت و این ‌طور همه آستین بر زده بودند تا با کرونا مبارزه کنند. در واقع آستین آنان برای پر کردن جیب‌های‌شان بالا زده شده بود؛ نه برای مهار کرونا. برای همین بود که صدها میلیون افغانی در موج نخست این ویروس حیف‌ومیل شد و رسانه‌ها گزارش دادند که در همۀ ولایت‌ها پول کرونا به جیب افراد مشخصی رفته است. هرچند دولت چند تن را به صورت نمایشی محاکمه کرد، اما چون مسوولان بلندپایۀ دولت نیز در این حیف‌ومیل‌ها دخیل بودند، موضوع خاموش و پوشیده باقی ماند.

رسانه‌ها نیز به دلیل نبود بودجۀ کافی در بخش مبارزه با کرونا آگاهی‌دهی از این مهم را کاهش داده‌اند. بیش‌تر رسانه‌های فعال در افغانستان رویکرد تجارتی و سودجویانه دارند. در صورت نبود منافع مادی و پول مناسب، دست به آگاهی‌دهی نمی‌زنند. در موج نخست شیوع کرونا دولت پول هنگفتی را در اختیار رسانه‌ها قرار داده بود. این بار اما وزارت صحت بودجۀ کافی در اختیار نداشت تا رسانه‌ها را وادار به آگاهی‌دهی کند. همکاری وزارت صحت و رسانه‌ها در برابر مبارزه با همه‌گیری کرونا یک اصل اساسی در این نبرد سخت و طاقت‌فرسا است. حالا اما رسانه‌های سودپیشه کشور سکتور صحت و مردم افغانستان را تنها گذشته‌اند. پوشش رسانه‌یی موج سوم کرونا بسیار اندک است و رسانه‌ها هیچ توجهی به این مهم ندارند. حالا آن که این موج کرونا بسیار خطرناک و بحران‌بیار است و مردم را به وحشت سوق داده است.

در حالی که زیرساخت‌های بخش صحی کشور از پایه‌های قوی برخوردار نیست و وزارت صحت عامه نیز با کم‌بود بستر برای بیماران، دارو جهت درمان، کادر مسلکی، مجرب و آموزش‌دیده و از سوی دیگری نبود آکسیجن مواجه است، دولت، رسانه‌ها، نهادهای جامعۀ مدنی و علمای دین باید شانه‌به‌شانه بخش صحت را همراهی کنند. در غیر این صورت گرچه کرونا اکنون نیز فاجعه آفریده و روزانه صدها قربانی می‌گیرد، بحران کرونا به یک فاجعۀ بزرگ انسانی بدل خواهد شد؛ بحرانی که حتا مهار آن برای جامعۀ جهانی مقدور نخواهد بود.

وحید مجروح، سرپرست وزارت صحت عامه به تازه‌گی اعلام کرده که هیچ نشانه‌یی از سیر نزولی این بیماری در افغانستان دیده نمی‌شود و هنوز این بیماری به گونۀ گسترده در حال شیوع می‌باشد. احتمال می‌رود که قرنطین در افغانستان تمدید شود و راهکارهای جدیدی برای مهار این بیماری روی دست گرفته شود. اما این راهکارها بدون همکاری مردم، دولت و رسانه‌ها تأثیر چندان نخواهد داشت. در این میان اما نقش مردم برای وقایه و پوشیدن ماسک و فعالیت رسانه‌ها برای آگاهی‌دهی به شهروندان بسیار برجسته و اثرگذار است.

بنابر این، نیاز است نهادهای دولتی، رسانه‌ها و شهروندان موج سوم ویروس کرونا را جدی بگیرند تا میزان تلفات انسانی به حد اقل برسد و دامنۀ موج سوم کرونا از افغانستان برچیده شود. در غیر این صورت، بی‌توجهی شهروندان به همه‌گیری کرونا ممکن است فاجعۀ دیگری را به میان آورد.

تحلیل‌های بیشتر را این‌جا بخوانید.