تاریخ معاصر افغانستان زنان و دختران کمی را به عنوان پیش‌گامان عرصۀ برابری‌طلبی و مبارزه با تبعیض جنسیتی در کشور می‌شناسد. حتا اگر زنانی در گذشته برای پیکار با قوانین سخت‌گیرانه و مردسالارانه ایستاده‌گی کرده‌اند، تاریخ‌نگاران در مورد آنان کم‌تر نوشته‌اند. اما در دو دهۀ پسین فضا برای حضور زنان در اجتماع به حمایت قوانین موجود در کشور بازتر شده و زنان بی‌شماری برای شکستن حصارها و زنجیرهای تبعیض کمر بسته‌اند و در این مبارزۀ دشوار و نفس‌گیر هیچ‌گاهی خم به ابرو نیاورده‌اند.

نسل جدید دختران و زنان افغانستان یکی در کنار دیگری در حال شکستن زنجیرهای تبعیض و نابرابری هستند و شماری از کارزارهای آنان برای برابری و ساختن دنیای عاری از تبعیض و بی‌عدالتی به ثمر نشسته‌اند. یکی از این دختران لاله عثمانی، جوان هراتی است که احتمالاً صفحه‌یی از تاریخ آیندۀ مبارزه‌های زنان در این سرزمین را به نام خودش رقم خواهد زد. لاله عثمانی تا سه سال پیش یکی از دختران ناشناختۀ هرات بود، اما نقش برازندۀ او در کارزار اینترنتی #نامم_کجاست؟ او را به یک چهرۀ شاخص و یک دختر مبارز بدل کرد.

کارزار اعتراضی به انکار هویت زنان از سوی آحاد جامعه و تقاضای درج نام زنانِ این سرزمین در شناس‌نامه‌های فرزندان‌شان؛ کارزاری است که بسیار زود از محدودۀ جغرافیایی هرات و افغانستان گذر کرد و در جریان سه سال فعالیت، زنان و مردان بی‌شماری را از کشورهای مختلف با خود همراه ساخت. اما به اعتراف لاله عثمانی، بنیان‌گذار این کارزار، او و همراهانش هیچ‌گاهی تصور نمی‌کردند که فعالیت‌های آنان به این سرعت به نتیجه برسد.

دو روز پیش و حدود دو ماه پس از سومین سال‌روز کارزار «نامم کجاست؟» دفتر معاونت دوم ریاست جمهوری اعلام کرد که در نشست فوق‌العادۀ کمیتۀ قوانین، طرح تعدیل برخی از مواد قانون «ثبت احوال نفوس» تأیید شده است. یکی از بندهای این طرح، درج نام مادر در شناس‌نامه‌ها عنوان شده است. بر بنیاد گفته‌های مسوولان دفتر محمد سرور دانش، معاون دوم ریاست جمهوری، این تعدیل پاسخ مثبتی است به کارزار «نامم کجاست؟» که از سوی شماری از زنان و دختران حق‌طلب در کشور راه‌اندازی شده است.

هرچند تعدیل قانون ثبت احوال نفوس تا تصویب آن از سوی کابینه و پارلمان راه پر خم‌وپیچی را در پیش دارد، اما لاله عثمانی در صحبت با خبرگزاری نشانه می‌گوید که با شنیدن این خبر یک روز تمام را از سر شوق اشک ریخته است. او با یادآوری از نخستین لحظه‌های این تصمیم کمیتۀ قوانین می‌افزاید که هنگام خواندن این خبر تا مرز سکتۀ ناشی از خوشی نزدیک شده است.

خانم عثمانی می‌گوید که از نظر او کارزار «نامم کجاست؟» بیش از هر زمانی به هدف خود نزدیک‌تر شده است و به تصویب این قانون از سوی کابینه و پارلمان نگاه خوش‌بینانه‌یی دارد.

کارزار نامم کجاست برای نخستین بار، سه سال پیش از سوی لاله عثمانی و گروهی از دختران همراه او آغاز شد و تا هنوز عنوان «بزرگ‌ترین هشتگ اینترنتی افغانستان» را با خود دارد. در سه سال گذشته این هشتگ همه‌ساله در پانزدهم ماه سرطان مجدداً در فضای مجازی اوج می‌گیرد تا تلنگری باشد بر ذهن محافظه‌کاران سنتی که در برابر درج نام زنان در شناس‌نامه‌ها مخالفت می‌کنند.

لاله عثمانی می‌گوید که خرسند هستم که مبارزۀ نفس‌گیر و شبانه‌روزی من و دختران همراهم در برابر تبعیض، بی‌عدالتی و تلاش به اسارت زنان نتیجه‌بخش بوده است و این موفقیت سرآغازی خواهد بود برای تحقق سایر خواسته‌های زنانی که برای برابری شهامت به خرج می‌دهند و صدای‌شان را بلند می‌کنند.

پرستو محمدی از فعالان مدنی در هرات نیز با استقبال از طرح تعدیل قانون ثبت احوال نفوس، این تصمیم کیمتۀ قوانین کابینه را نقطۀ عطفی بر دست‌یابی به همۀ خواسته‌های برابری‌طلبانه زنان کشور می‌داند. خانم محمدی می‌گوید که امیدوار است همۀ موانع از سر راه ابراز وجود و سهم‌گیری زنان در عرصه‌های مختلف کشور برای همیشه برچیده شوند و موفقیت نسبی کارزار «نامم کجاست؟» بارقۀ امیدی برای تداوم این مسیر باشد.

هنوز مشخص نیست چه سرنوشتی انتظار طرح تعدیل قانون ثبت احوال نفوس در کابینه و به ویژه در مجلس نماینده‌گان را می‌کشد، زیرا ممکن شماری از نماینده‌گان به شدت سنتی و محافظه‌کار در برابر این تصمیم کمیتۀ قوانین کابینه مخالفت کنند. اما دشواری راه مبارزه‌های زنان در افغانستان تاکنون نتوانسته است آنان را از ادامۀ مسیر باز دارد و به باور کنش‌گران زن در کشور، این کشمکش‌ها به انزوا و شکست تندروهای محافظه‌کار خواهد انجامید.