نقش شبکههای اجتماعی در تقویت روند دادخواهی
استفاده از شبکههای اجتماعی برای سرگرمی در میان جوانان که طی سالهای گذشته به یک عرف معمول تبدیل شده بود، اکنون پا از دایرۀ سرگرمی بیرون کشیده و برای دادخواهی از حقوق مردم و سمتوسودهی برنامههای نهادهای مدنی، شبکههای مدافع حقوق بشر و سایر فعالیتهای سیاسی و اجتماعی مورد استفاده قرار میگیرد.
امروزه شمار زیادی از جوانان برای بسیج مردم و دادخواهی از تحقق حقوق و تأمین عدالت با استفاده از شبکههای اجتماعی به ويژه فیسبوک به موفقیتهای چشمگیری دست یافتهاند. راهاندازی برنامههای دادخواهی، اطلاعرسانی به موقع، پیامرسانی، برجستهسازی مشکلات اجتماعی، راهاندازی کارزارهای سیاسی و مدنی و در میان گذاشتن مشکلات مردم با مسوولان حکومت از عمدهترین مواردیاند که در بستر شبکههای اجتماعی توسط کاربران عملی میشود.
شماری از جوانان میگویند که با استفاده از شبکههای اجتماعی توانستهاند، افزون بر تسریع روند کاری و فعالیتهایشان، مسوولان حکومتی را وادار به پاسخگویی در برابر مردم بسازند. منیر احمد بارش، یکی از فعالان مدنی در ولایت بدخشان میگوید که افزایش استفاده از شبکههای اجتماعی در میان اقشار مختلف جامعه، روند دادخواهی برای تغییر در این ولایت را افزایش داده و در حل مشکلات جوانان سودمند واقع شده است.
آقای بارش میافزاید: «همۀ دادخواهیها، عدالتخواهیها و جنبشهایی که برای عدالتخواهی مبارزه میکنند، یگانه راهی که بتوانند صدای خود را بلند کند، شبکههای اجتماعی به ویژه فیسبوک است.» به گفتۀ او، پس از وقوع هر رویدادی کاربران شبکههای اجتماعی برای هماهنگسازی و باخبر ساختن مردم، یک فراخوانی را در شبکههای اجتماعی میگذارند و از طریق این فراخوان مردم بسیج میشوند که در بسیاری از موارد این بسیجهای اجتماعی کارساز واقع شدهاند.
صبرالله حمیدی، جوان بدخشانی که مسوولیت یک نهاد غیردولتی موسوم به «کاروان صلح جوانان بدخشان» را برعهده دارد، میگوید که بسیاری از برنامههای آنان را از طریق شبکههای اجتماعی تنظیم میکنند. به گفتۀ او، این نهاد با استفاده از فیسبوک یک دادخواهی را برای تأمین برق و ساخت سرک راهاندازی کرده است و توانسته با بسیج مردم مشکلات برق و سرک را در شماری از مناطق بدخشان برطرف بسازد. آقای حمیدی میافزاید که یگانه راهی که آنان میتوانند مشکلاتشان را با مسوولان حکومتی در میان بگذارند، استفاده از شبکههای اجتماعی است.
نازیه مرسل، جوان دیگری بدخشانی میگوید، از این که شمار زیادی از خانوادهها و جوانان به شبکههای اجتماعی دسترسی دارند، میتوانند به سادهگی خواستها و نیازهایشان را با دیگران در میان بگذارند. نازیه میافزاید که او چندین سال است که از شبکههای اجتماعی برای دادخواهی استفاده میکند و توانسته از طریق راهاندازی برنامههای دادخواهی از حقوق زنان و موارد نقض حقوق بشری به موفقیتهای چشمگیری دست یابد.
این بانوی بدخشانی خاطرنشان میسازد: «من خودم یکی از کسانی هستم که از شبکههای اجتماعی برای دادخواهی استفاده میکنم و خیلی موثر بوده است؛ زیرا هر کسی میتواند از این شبکهها استفاده کند حتا کسانی که در داخل خانه هستند میتوانند از شبکههای اجتماعی استفاده کنند و صدایشان را به گوش مسوولان و دیگر شهروندان برسانند.» خانم مرسل علاوه میکند که در دنیای جدید بدون استفاده از شبکههای اجتماعی نمیتواند به وقت و زمان معین دست به فعالیتهای مدنی، آگاهیدهی و دادخواهی از حقوق مردم بزند.
هرچند از به کارگیری فناوری جدید انترنیتی و شبکههای اجتماعی مدت زیادی نمیگذرد، اما اثرگذاری این شبکهها سبب شده است تا کاربران شبکههای اجتماعی بیش از هر زمان دیگر افزایش یابند. کاربران شبکههای اجتماعی از فعالیتهای سیاسی و مدنی گرفته تا نبردها و رویاروییهای فکری، اطلاعرسانی، راهاندازی کارزارهای دادخواهی، اعلانات بازرگانی و حتا دعوت از دوستان و نزدیکانشان به محفلها و مناسبتهای خانوادهگی و اجتماعی به صورت روزافزونی از شبکههای اجتماعی استفاده میکنند. کاربران شبکههای اجتماعی میگویند که استفاده از این شبکهها کار و فعالیت روزانۀ آنان را ساده ساخته و دیگر نگران تأخیر در اجرای کار و فعالیتهایشان نیستند.