انتخابات مجلس ایالتی دهلی، ام‌سال در اوج بحران‌های ناشی از قانون جدید شهروندی هند برگزار شد. تصویب این قانون جنجال‌برانگیز از جانب هردو مجلس پارلمان هند، باعث شد تا مسلمانان هند و مردم غیر مسلمان در ایالت آسام که خود را از ناحیۀ این قانون متضرر احساس می‌کردند، دست به تظاهرات گسترده بزنند.

تظاهرات مسلمانان در پایتخت علیه این قانون به ویژه پس از ضرب و شتم دانشجویان دانشگاه «ملی اسلامی» دهلی به دست پولیس دهلی، انتقادهای فراوانی را در سطح ملی و بین المللی برانگیخت.

در فضایی که تصویب این قانون، جامعۀ هند را به شدت دو قطبی ساخته بود و موج‌های نفرت مذهبی، فضای رسانه‌های اجتماعی هند را فرا گرفته بودند، انتخابات مجلس ایالتی دهلی و پیروزی حزب نوظهور«حزب عوام آدمی» به رهبری ارویند کجریوال، نقطۀ عطفی در این فضای پرتنش به شمار می‌آید. حزب عوام آدمی کجریوال با بردن 62 کرسی از 70 کرسی مجلس ایالتی پایتخت، توانست برای بار سوم پیروزی‌اش را در این ایالت جشن بگیرد. در این انتخابات 8 کرسی باقی‌مانده را حزب برسرکار «بی جی پی» برد و حزب کانگرس در این رقابت نتوانست حتا یک کرسی مجلس ایالتی دهلی را به دست آورد و با دست‌خالی از گردونۀ این رقابت‌ها بیرون رفت.

 پیروزی ارویند کجریوال در انتخابات پایتخت هند، او و حزب او را جایگاه ممتازی در سیاست هند بخشیده است. رسانه‌های هندی از او به عنوان یک چهرۀ درخشان در آیندۀ سیاست هند و از چانس فراگیر شدن حزب او به عنوان یک حزب قدرتمند در آیندۀ هند سخن می‌گویند.

حزب بی جی پی و رهبران این حزب با ادبیات تندی وارد انتخابات مجلس ایالتی دهلی شدند. حتا نخست وزیر مودی کجریوال را متهم به همکاری با گروهی از تظاهرات کننده‌گانی کرد که در «شاهین باغ» دهلی علیه قانون شهروندی جدید اعتراض می‌کردند و از نظر رهبران بی جی پی این تظاهرات کننده‌گان«عناصر ضد ملی» اند.

اما کجریوال با طرح کمپین «خدمات‌محور» و غیر قطبی، توانست حزب بی جی پی را که در انتخابات مجلس عوام (lok sabha) – که هشت‌ماه پیش برگزار شده بود وتوانسته بود در دهلی پیروز شود- شکست دهد.

شعار عمدۀ کجریوال در انتخابات مجلس ایالتی دهلی ساده و صادقانه بود «اگر از خدمات ما در پنج‌سال گذشته راضی بوده اید به ما رای بدهید، اگر از این خدمات راضی نبوده اید به بی جی پی رای بدهید».

کجریوال برق مجانی، آب مجانی، اصلاحات نظام آموزشی، خدمات بهتر درمانی و به صفر رساندن فساد اداری را از دست آوردهای حزبش در حکومت دهلی می‌دانست و آن را در کمپاین‌هایش عنوان می‌کرد.

کجریوال در انتخابات‌های سال 2013 و 2015 نیز با زیر سوال بردن برنامه‌های احزاب بی جی پی و کانگرس برای افزایش قیمت برق و فیس مکاتب و با شعار مجانی ساختن آب برای همه خانواده‌ها وارد رقابت شده بود.

در پنج‌سال گذشته حکومت کجریوال قیمت برق را کاهش داد و همان طوری‌که وعده کرده بود، ارایۀ خدمات آب مجانی را عملی کرد و جلو افزایش فیس مکاتب خصوصی را گرفت.

خدمات صحی در دهلی در زمان حکومت کجریوال بهبود یافت و تغییرات در زمینۀ محیط زیست دهلی نیز رونما شد و اعضای حزب او از نحوۀ برخورد شفاخانه‌ها با بیماران در این مدت نظارت می‌کردند تا مطمین شوند که در این شفاخانه‌ها خدمات درمانی و داروی مجانی برای مریضان در دسترس است. خدمات سریع آمبولانس نیز در دوران حکومت او به گونۀ بی‌پیشینه‌یی بهبود یافته بود.

کمپین‌های انتخاباتی دهلی زیر تاثیر ادبیات تند حزب بی جی پی به گونۀ بی سابقه‌یی پرتنش بودند. انوراگ تاگور یکی از اعضای بلندپایۀ حزب بی جی پی و وکیل چند دوره‌یی مجلس عوام هند ،در یکی از کمپین‌ها گفته بود که «به خاینان شلیک کنید» شعاری که باعث شد تا دو تن از مخالفان اعتراض‌ها علیه قانون جدید شهروندی، بر اعتراض کننده‌گان در «جامعه‌نگر» و «شاهین‌باغ» آتش گشودند.

حتا راهول گاندی رهبر حزب کانگرس هند نیز از ادبیات تهاجمی و توهین‌آمیز در این انتخابات استفاده می‌کرد، برخلاف رهبران هردو حزب، کجریوال خودش را به عنوان سیاست‌مدار متین که اندیشۀ رفع مشکلات روزمره و عملی مردم دهلی را دارد مطرح کرد. او خودش را «فرزند دهلی» عنوان می‌کرد و از استفاده از ادبیات نفرت دوری می‌جست.

شعار هندوتوا(هندویت) یکی از پایه‌های محبوبیت حزب بی جی پی در سال‌های اخیر بوده است. به خاطر محبوبیت این شعار حتا یکی از دلایل شکست حزب کانگرس را نیز در حملات پی‌هم آن‌ها به نخست‌وزیر مودی در هند می‌دانند.

کجریوال از این تاکتیک شکست خوردۀ راهول گاندی و حزب او دوری جست و خودش و اعضای حزبش از حملات مستقیم به نخست وزیر مودی دوری جستند. حتا کجریوال در این انتخابات از چهره‌های مذهبی نیز دوری جست.

طبقه متوسط هند به گونۀ گسترده‌یی در انتخابات‌های عمومی هند یا مجلس عوام از بی جی پی حمایت می‌کردند. این باعث شده بود تا این تصور پیش آید که بی جی پی می‌تواند رای طبقۀ متوسط دهلی را از آن خود کند. اما فعالین حزب کجریوال توانستند با صحبت رو در رو با مردم دهلی و با پیشکش کردن راه‌حل‌هایی برای مشکلات عینی آن‌ها توجه این طبقه را جلب کنند.

یکی دیگر از عوامل پیروزی کجریوال در دهلی شمولیت فعالین تحصیل کرده و کاردان حزب، در کمپین‌های این حزب بود. این فعالین تحصیل کرده با دست گذاشتن روی مسایل روزمرۀ زندگی مردم دهلی توانستند اعتماد مردم را به دست آورند.

حزب کانگرس که توانسته بود در انتخابات سال 2015 ، چیزی بیش از 9 درصد آرای دهلی را ببرد، در این انتخابات کمتر از 5 درصد آرا را برد. حمایت‌های رهبران حزب کانگرس از اعتراضات مسلمانان دهلی نیز نتوانست برای آن‌ها کارساز باشد. رهبران حزب کانگرس به شمول پریانکا گاندی در میان معترضان ظاهر شدند و با آن‌ها همنوایی کردند، اما کارکنان حزب عوام آدمی توانستند مردم را باورمند سازند که کانگرس در این انتخابات چانسی برای پیروزی ندارد و تنها آرای حزب کجریوال را در رقابت با حزب بی جی پی آسیب می‌زند و این منطق کارزار نیز برای این حزب کارآمدی‌اش را نشان داد.

پیروزی حزب عوام آدمی کجریوال در دهلی و شکست حزب بی جی پی، هرچند خوشبینی‌های زیادی ایجاد کرده است، اما با در نظرداشت اوضاع دوقطبی سیاست هند در شرایط کنونی، موفقیت این حزب در سطح هند چندان عملی به نظر نمی‌رسد.

حزب بی جی پی با تکیه بر سیاست تند و حذف گرایانۀ قومی-مذهبی جامعۀ هند را به گونۀ بی‌پیشینه‌یی بر اساس دوگانه هندو-مسلمان رادیکالیزه کرده است. سیاست در هند در شرایط کنونی مقهور گفتمان هندوتوا(هندویت) حزب حاکم است و تلاش‌های جامعه مدنی، جامعه رسانه‌یی هند و حزب کانگرس نتوانسته است هراسی را که این حزب از مسلمانان در بین اکثریت مردم هند ایجاد کرده است کم کند.

مسلمانان در هند تا اکنون در برابر گفتمان حذف گرایانۀ بی جی پی از ارزش‌های سیکولار قانون اساسی هند دفاع کرده اند که بر اساس آن هرگونه تبعیض و اعمال سیاست مذهبی از مجاری رسمی در هند ممنوع است. این برخورد مسلمانان توانسته است تحسین بخشی از جامعۀ تحصیل کردۀ هند را برانگیزد و امید زندگی صلح‌آمیز مشترک با این گروه مذهبی در هند را تقویت کند.

در دو روز اخیر ویدیوهای تازه‌یی از خشونت‌های ماه گذشتۀ پولیس هند، در داخل کتاب خانه‌های دانشگاه جامعۀ ملی اسلامی در دهلی نشر شده است که در آن پولیس، به گونۀ بی‌رحمانه‌یی شاگردان را  با حمله به کتاب‌خانه‌های آن‌ها مورد ضرب و شتم قرار می‌دهد. این ویدیوها جو رسانه‌های اجتماعی هند را اندکی تغییر داده اند. کاربران رسانه‌های اجتماعی در هند که هر شعار تند و دیگرستیزانۀ  حزب بی جی پی را بلافاصله حمایت می‌کردند، کم کم به این باور رسیده اند که سیاست‌های این حزب می‌تواند هند را به سمت خشونت‌های بی‌سابقل فرقه‌یی در آینده سوق دهد و تصویر صلح‌آمیز هند را در جهان ویران کند، اما دربارۀ این‌که این تردید دربارۀ بی جی پی می‌تواند بر محبوبیت این حزب در میان مردم هند اثر منفی بگذارد هنوز زود است که قضاوت شود.

دربارۀ آینده نمی‌توان چیزی گفت، آیا کجریوال و حزب او با ارایۀ سیاست خدمات‌محور که توانسته است در پایتخت مورد توجه قرار گیرد، می‌تواند جو سیاست حاکم هند را بشکند؟ آیا همکاری این حزب در همسویی با جامعۀ مدنی و رسانه‌یی هند و حزب کانگرس می‌تواند بر جو حاکم نفرتی که بی جی پی آن را مدیریت می‌کند، در آینده فایق آید؟

آیا بیم خشونت‌های فرقه‌یی در آیندۀ هند، می‌تواند مردم هند را از خط سیاست تند بی جی پی جدا کند؟ هنوز نمی‌توان در این مورد به نتیجه‌گیری دم‌دستی و زودهنگام رسید.

باری من‌موهن سنگ نخست‌وزیر پیشین هند هشدار داده بود که اگر تنها یک درصد مسلمانان هند به این نتیجه برسند که در هند برای آن‌ها آینده‌یی وجود ندارد، دیگر نمی‌توان به آرامش در هند امیدوار بود.