در پی حکم ریاست جمهوری و فیصلۀ شورای وزیران مبنی بر بسته کردن بازارچه‌های مرزی میان بدخشان افغانستان و بدخشان تاجیکستان، باشندگان مناطق مرزی، فعالان مدنی و اعضای شورای ولایتی بدخشان با انتقاد از این تصمیم حکومت، خواهان بازگشایی بازارچه‌های مشترک مرزی‌اند.

به گفتۀ آنان، باشندگان مناطق مرزی بدخشان تمام مواد مورد نیازشان را به دلیل دوری و بند شدن راه‌های مواصلاتی از این بازارچه‌ها و پل‌های مرزی در امتداد مرز میان بدخشان افغانستان و بدخشان  کوهی تاجیکستان بدست می‌آورند. افزون بر آن بیماران‌شان را از طریق همین پل‌های مرزی، جهت درمان به کشور تاجیکستان انتقال می‌دهند.

ساکنان مناطق مرزی بدخشان می‌گویند که با بسته شدن بازارچه‌های مرزی و افزایش تهدیدهای امنیتی در ولسوالی نسی بدخشان این خطر وجود دارد که کشور تاجیکستان پل‌های مرزی را با بدخشان افغانستان ببندد و آنان در تنگنای زندگی قرار گیرند.

ریاست حمایت و انکشاف گمرکات ریاست عمومی گمرکات به تاریخ 16 اسد سال جاری طی مکتوبِ شماره 507 عنوانی مدیریت عمومی گمرکات بدخشان نوشته است که بر بنیاد حکم رییس‌جمهور  و مصوبه شورای وزیران فعالیت‌های بازارچه‌های مشترک مرزی باید متوقف شود.

در این مکتوب آمده است:«نظر به اضراری که موجودیت بازارچه‌ها به صنعت، اقتصاد و عواید کشور وارد می‌نماید، ادارۀ محترم حمایت از سرمایه گذاری افغانستان، پیشنهادی را مبنی بر مسدود شدن فوری بازارچه‌ها، خدمت ریاست محترم جمهوری افغانستان تقدیم داشته که ایشان ذریعۀ حکم شماره (684) مؤرخ 25/2/1385 پیشنهاد متذکره را منظور فرمودند، هم‌چنان مصوبات شماره (11) مؤرخ 8/5/1387، شماره (34) مؤرخ 29/7/1387، شماره (38) مؤرخ 20/8/1387 شورای محترم وزیران موجودیت بازارچه‌های مرزی را به مفاد کشور ندانسته و فعالیت‌های آن‌ها را متوقف نموده‌اند.»

بر بنیاد این مکتوب که از آن مدت زمان زیادی می‌گذرد، مدیریت عمومی گمرکات بدخشان طی مکتوب شماره 606/586 مؤرخ 2/6/1398 عنوان مقام ولایت از لزوم توقف فعالیت بازارچه‌های مشترک مرزی سخن زده است.

بر بنیاد این مکتوب‌ها ولسوال ولسوالی اشکاشم، اقدام به بسته نمودن بازارچۀ مشترک مرزی در این ولسوالی نموده و بر اساس این مکتوب‌ها باید تمام 4 بازارچۀ مشترک مرزی بسته شود.

نامدارخان خالد، ولسوال ولسوالی اشکاشم بدخشان به خبرگزاری نشانه می‌گوید که آنان بر بنیاد دستور مقام‌های بلند رتبه اقدام به بسته نمودن بازارچۀ مشترک مرزی در این ولسوالی نموده‌اند.

اهمیت بازارچه‌ها و پل‌های مشترک مرزی

جمهوری تاجیکستان با ایجاد این بازارچه‌های مشترک مرزی در همکاری با حکومت افغانستان نیت نیک داشته و در تلاش است که با توسعۀ این بازارچه‌های مشترک در امتداد مرز یک دهلیز اقتصادی نیرومند را ایجاد نماید.

مقام‌های ولایت بدخشان تاجیکستان در مراسم بازگشایی بازار مشترک مرزی ولسوالی اشکاشم گفته بودند که این بازارچه‌ها افزون بر این‌که در زمینۀ مبادلات اموال بازرگانی و تقویۀ اقتصادی ساکنان دو طرف مرز سودمند واقع می‌شود در زمینۀ ایجاد روحیۀ همکاری‌های مرزی و تبادله مناسبت‌های فرهنگی نیز موثر می‌باشد.

باشندگان ولسوالی‌های مرزی بدخشان به دلیل دوری و بند شدن راه‌های مواصلاتی برای مدت طولانی نمی‌توانند به بازارهای افغانستان به ویژه بدخشان افغانستان دست‌رسی داشته باشند و یکی از راه‌های رفع نیازمندی‌های مردم فعالیت بازارچه‌های مشترک مرزی و باز بودن پل‌های مرزی می‌باشد.

سید شاه یکتن از باشندگان ولسوالی‌های مرزی بدخشان می‌گوید که آنان با بند شدن راه‌های رفت و آمد به شهر فیض آباد مرکز بدخشان مواد غذایی مورد نیاز شان را از ولایت کندز خریداری نموده و از طریق خاک تاجیکستان بدون پرداخت کدام محصول گمرکی به ولسوالی‌های مرزی انتقال می‌دهند.

به گفتۀ وی جمهوری تاجیکستان، بیشترین خدمت و همکاری‌ها را با مردم ولسوالی‌های مرزی داشته است و افزون بر ایجاد سهولت در زمینۀ انتقال مواد غذایی، همه ساله بیماران آن‌ها توسط پزشکان تاجیک در جمهوری تاجیکستان تداوی و درمان می‌شوند.

مسوولان محلی در ولسوالی‌های مرزی بدخشان هم می‌گویند که همکاری‌های جمهوری تاجیکستان برای آنان اهمیت زیاد دارد و تا هنوز افزون بر این‌که هیچ‌گونه تهدید امنیتی از سوی این کشور متوجه آنان نبوده، بیشترین همکاری را در زمینه‌های مختلف از سوی جمهوری تاجیکستان دریافت کرده‌اند.

نام‌دارخان خالد، ولسوال ولسوالی اشکاشم بدخشان در برابر این پرسش که آیا واقعا بازارچه‌های مشترک مرزی منجر به زیان اقتصادی جانب افغانستان می‌شود گفت: «بازارچه‌های مشترک مرزی از اهمیت ویژه‌‌ای برای ساکنان دو طرف مرز برخوردار است و ساکنان مناطق مرزی افزون بر این‌که بخش بزرگی از نیازمندی‌های زندگی‌شان را برطرف می‌کنند شماری از بازرگانان از طریق این بازارچه‌ها توانسته‌اند که پیشه بازرگانی‌شان را رونق بیشتر دهند.»

به گفتۀ آقای خالد، پس از بسته شدن بازارچۀ مشترک مرزی در ولسوالی اشکاشم، مردم این ولسوالی و بازرگانان که اموال‌شان را جهت فروش به این بازارچه می‌آورند با مشکلات زیادی روبرو شده‌اند و از حکومت مرکزی می‌خواهد که در تصمیم‌اش مبنی بر بسته نمودن این بازارچه تجدید نظر نموده و دوباره به این بازارچه اجازه فعالیت بدهد.

اعضای شورای ولایتی بدخشان هم با انتقاد از بسته نمودن بازارچه‌های مشترک مرزی از سوی حکومت مرکزی می‌گویند که این کار مثل دشمنی با مردم می‌ماند و حکومت باید دست از بسته نمودن بازارچه‌های مشترک مرزی بردارد.

طلب‌الدین قادری، معاون شورای ولایتی بدخشان می‌گوید، اگر هم‌کاری‌های مرزی جمهوری تاجیکستان نباشد، ادامۀ زندگی مردم ولسوالی‌های مرزی با توجه به این‌که در یک جغرافیای دشوار گذر زندگی می‌کنند با دشواری‌های بیشتری روبرو می‌شود.

به گفتۀ معاون شورای ولایتی بدخشان، ساکنان مناطق مرزی تمام نیازمندی‌های زندگی‌شان را از طریق جمهوری تاجیکستان برطرف می‌کنند و در پی حسن نیت و همکاری این کشور، بیماران مناطق مرزی در خاک تاجیکستان تداوی می‌شوند و مواد مورد ضرورت مردم هم از طریق جمهوری تاجیکستان به ولسوالی‌های مرزی انتقال داده می‌شود.

قادری می‌افزاید که از یک‌طرف دستور بسته نمودن بازارچه‌های مشترک مرزی از سوی حکومت مرکزی و از سوی دیگر موجودیت نا امنی در ولسوالی نسی این خطر را افزایش داده که در صورت عدم توجه حکومت مرکزی، جمهوری تاجیکستان پل‌های مرزی را نیز بسته نماید.

به گفتۀ وی با بسته شدن پل‌های مرزی و عدم فعالیت‌ بازارچه‌های مشترک مرزی، ساکنان مناطق مرزی بدخشان با مشکلات زیادی در زمینۀ تداوی بیماران و رفع نیازمندی‌های اولیۀ زندگی‌شان روبرو می‌شوند.

معاون شورای ولایتی بدخشان از حکومت محلی و مرکزی می‌خواهد که افزون بر بازگشایی و توسعۀ بازارچه‌های مشترک مرزی در زمینۀ بر طرف سازی تهدیدات امنیتی ناشی از حضور طالبان در ولسوالی نسی توجه جدی نموده و زمینه را برای گسترش همکاری‌های مرزی با جانب جمهوری تاجیکستان فراهم نماید.

با این حال مقام‌های محلی و امنیتی بدخشان می‌گویند که آنان نسبت به همکاری‌های همه جانبۀ جمهوری تاجیکستان اظهار رضایت دارند و برای افزایش همکاری‌های مرزی از هیچ‌گونه تلاش دریغ نمی‌کنند.

اختر محمد خیز زاده، معاون والی بدخشان می‌گوید که او از دستور بسته کردن بازارچه‌های مشترک مرزی مبنی بر زیان‌های اقتصادی این بازارچه‌ها از سوی حکومت مرکزی متعجب شده است چرا که به گفتۀ او در پی فعالیت این بازارچه‌ها بیشترین سود و مفاد را مردم مناطق مرزی بدخشان و بازرگانان افغانستان می‌برند.

معاون والی بدخشان می‌افزاید:«همکاری‌های جمهوری تاجیکستان به مردم بدخشان بسیار چشم‌گیر است و بازارچه‌های مشترک مرزی فرصت خوبی برای فروش صنایع و تولیدات بدخشان در این بازارچه‌ها را فراهم می‌کند و در کنار آن تاجران ما اموال‌شان را در این بازار به فروش می‌رسانند و مردمان محل نیازمندی‌های زندگی‌شان را از این بازارچه‌ها برطرف می‌کنند.

به گفتۀ وی در زمان بندش راه‌های مواصلاتی به مرکز بدخشان برای مدت طولانی تا حدود 6 ماه ساکنان مناطق مرزی بدخشان مواد مورد نیاز‌شان را از خاک تاجیکستان از طریق پل‌ها به ولسوالی‌های مرزی انتقال می‌دهند که کدام محدودیتی از سوی جمهوری تاجیکستان در این زمینه وجود ندارد.

آقای خیرزاده با اظهار نگرانی از بسته شدن بازارچه‌های مشترک مرزی می‌گوید که با بسته شدن این بازارچه‌ها و بند شدن پل‌های مرزی در پی افزایش تهدیدات امنیتی، یک بخش از منابع کلان در آمدزا برای ولسوالی‌های مرزی که صنعت گردشگری می‌باشد نیز متوقف می‌شود.

معاون والی بدخشان می‌گوید که تعداد زیادی از گردشگران خارجی به دلیل نگرانی از تهدیدهای امنیتی در افغانستان، ترجیح می‌دهند با عبور از خاک تاجیکستان به ولسوالی‌های مرزی بدخشان سفر نمایند که در صورت عدم توجه به همکاری‌های مرزی و خطر بسته شدن بازارچه‌ها و پل‌ها، این صنعت در بدخشان به رکود مواجه می‌شود.

اما آقای خیرزاده می‌گوید که آنان چندین پیشنهاد رسمی را از طریق ریاست امور خارجه به حکومت مرکزی جهت بازگشایی و تجدید نظر در دستور بسته نمودن بازارچه‌های مشترک مرزی فرستاده‌اند و امیدوارند که حکومت مرکز به این امر توجه نموده و زمینۀ فعالیت و گسترش بازارچه‌های مشترک مرزی را فراهم نماید.

معاون والی بدخشان گفت که حکومت محلی این ولایت در همکاری با حکومت محلی بدخشان تاجیکستان از تمام توان استفاده می‌کنند تا این بازارچه‌ها را دوباره فعال نمایند.

افزون بر نگرانی از بسته نمودن بازارچه‌های مشترک مرزی، حضور طالبان در ولسوالی نسی و افزایش تهدیدات امنیتی بر همکاری‌های مرزی نیز سایه افگنده است.

محمد اسماعیل سامی، یکتن از باشندگان ولسوالی نسی بدخشان می‌گوید که حکومت هیچ ارادۀ برای پس‌گیری ولسوالی نسی از وجود طالبان ندارد و آنان نسبت به ادامۀ حضور طالبان در این ولسوالی نگران‌اند.

به گفتۀ وی مردم در این ولسوالی زیر فشار گروه طالبان قرار دارند و در صورت عدم توجه حکومت به تصفیۀ این ولسوالی خطر گسترش جبهۀ جنگی طالبان به دیگر ولسوالی‌های مرزی بدخشان می‌رود.

با این حال مقام‌های امنیتی بدخشان می‌گویند که پس‌گیری و تصفیۀ کامل ولسوالی نسی از وجود طالبان در دستور کار آنان قرار دارد.

دگروال شاه علم، فرماندۀ مرکز هماهنگی نیروهای امنیتی بدخشان می‌گوید که پلان عملیاتی تصفیۀ ولسوالی نسی از وجود طالبان نهایی و از سوی حکومت مرکزی منظور شده است که هم‌زمان با رسیدن نیروهای کمکی از مرکز عملیات تصفیه‌‌ در این ولسوالی آغاز می‌شود.

به گفتۀ فرمانده مرکز هماهنگی نیروهای امنیتی بر اساس این پلان ولسوالی‌های راغستان و کوهستان و معادن طلای موجود در این دو ولسوالی هم از کنترل گروه طالبان بیرون می‌شود.

فرماندۀ مرکز هماهنگی نیروهای امنیتی در بدخشان می‌گوید: « رییس جمهور در سفری به بدخشان از تصفیۀ کامل این ولایت از وجود طالبان به مردم اطمینان داده است و بر اساس این تعهد اجرای عملیات را در مناطق زیر اثر طالبان منظور نموده است.»

در پی افزایش نگرانی‌های مردم و مقام‌های محلی در ولسوالی‌های مرزی از بسته نمودن بازارچه‌های مشترک مرزی،حکومت محلی بدخشان به مردم اطمینان می‌دهد که آنان این نگرانی را با حکومت مرکزی شریک ساخته‌اند و در تلاش‌اند که فعالیت بازارچۀ مشترک مرزی اشکاشم از سر گرفته شود و دیگر بازارچه‌های مشترک مرزی گسترش داده شود.

رییس جمهور غنی، حدود دو ماه پیش در سفری به بدخشان گفته بود که بازارچه‌های مشترک مرزی را در بدخشان تقویت نموده و گسترش می‌دهد تا با ایجاد یک دهلیز اقتصادی در امتداد مرز میان بدخشان افغانستان و بدخشان تاجیکستان زمینۀ توسعه اقتصادی را فراهم ‌نماید.