حال و روز مردان هراتی این روزها بی‌شباهت به زنده‌گی «رابینسون کروزوئه» قهرمان داستان «دانیل دفو» نیست. کسی که در یک سفر دریایی و عبور از طوفان به یک جزیرۀ خالی پناه برد و ۲۸ سال را در آن سپری کرد. در نقاشی‌ها و فیلم‌هایی که بر اساس این داستان ساخته شده و به نمایش گذاشته شده است، موهای رابینسون کروزوئه بلند، ژولیده و نامرتب است.

حالا مردان هراتی نیز از ترس این‌که قرنطینه و بسته‌بودن پیرایشگاه‌ها سر و صورت‌شان را شبیه رابینسون نکند، دست به هر اقدامی می‌زنند؛ از اصلاح موها به گونۀ مبتدیانه در خانه تا راه‌اندازی چالش تراشیدن موهای سر در فضای مجازی. رفته‌رفته این اقدام در حال همه‌گیری است و مردان هراتی یکی پی دیگری موی سر خود را می‌تراشند و عکس چهرۀ جدیدشان را در صفحات مجازی به اشتراک می‌گذارند.

مشخص هم نیست نخستین فردی که این چالش را خلق کرد چه کسی بود اما شاعر، نویسنده، دکان‌دار، استاد دانشگاه، چهره‌های شهره و افراد عادی یکی پی دیگری به این چالش می‌پیوندند. در این میان سعید حمیدی، دانش‌جویی که به تازه‌گی موی سرش را تراشیده است می‌گوید، ادامۀ روند بسته‌ماندن پیرایشگاه‌های مردانه سبب شد که موهایش را بتراشد. درغیر این صورت به گفته او، قیافه‌اش شبیه مردان قرون وسطا می‌شد که با موهای بلند و نامرتب در انظار عمومی ظاهر می‌شدند. آقای سعید می‌گوید بیش‌تر کسانی که سیمای جدید او را دیده‌اند، نظر مثبتی ندارند و حتا شماری از دوستانش به شوخی به او گفته‌اند که قیافه‌اش زشت شده است.

عده‌یی دیگری که به این چالش پیوسته‌اند می‌گویند که بسته‌بودن پیرایشگاه‌های مردانه تنها دلیل پیوستن‌شان به چالش موی‌تراشی نیست؛ بلکه خانه‌نشینی و احساس نیاز به دگرگونی شکلی، آنان را ترغیب کرده است تا موهای‌شان را بتراشند. از این میان، یعقوب قریشی می‌گوید، قرنطینه مردانی مثل او را وادار به خانه‌نشینی کرده است. به گفتۀ او، دیگر خبری از مهمانی، عروسی و گردهمایی‌های گذشته نیست و افرادی مانند او به همین دلیل به چالش موی‌تراشی پیوسته‌اند. آقای قریشی می‌افزاید که برطرف‌شدن نیاز مراجعه به پیرایشگاه نیز یکی از دلایل تصمیم او برای این اقدام بوده است. آن‌چنانی که قریشی توضیح می‌دهد، او و شماری از دوستانش که به این چالش پیوسته‌اند سال‌هاست که چنین پیرایشی را تجربه‌ نکرده بودند و خود او نیز دست‌کم در پانزده سال گذشته موهایش را نتراشیده است.

با وضع قیود روزگردی در هرات و وادارشدن مردان به خانه‌نشینی، شماری از مردان شوخ‌طبع هرات به چالش‌کشیدن دیگران را در فضای مجازی گرم‌تر ساخته‌اند. دامنۀ این چالش‌ها کوتاه نیست؛ بلکه از آشپزی و خانه‌داری تا تراشیدن موها و کتاب‌خوانی، از خلاقیت‌هایی است که هراتی‌ها این روزها همدیگر را به چالش می‌کشانند.

این‌گونه به چالش‌کشیدن‌ها البته در کنار ایجاد سرگرمی از مزایایی دیگری نیز برخوردار است. روان‌شناسان به این باورند که ایجاد سرگرمی‌های مناسب در روزهای قرنطینه، به ویژه برای کسانی که پیش از این در بیرون از خانه فعالیت‌های منظم روزمره داشتند، می‌تواند پیامدهای ناگوار روانی را که از انزوا و خانه‌نشینی منشا می‌گیرد، بکاهد. در بیش‌تر موارد مشخص نمی‌شود که چه کسی برای نخستین بار یک چالش جدیدی را در فضای مجازی ایجاد کرده است، اما اگر قرنطینۀ هرات به دلیل گسترش ویروس کرونا همچنان ادامه یابد، روشن نیست که ماجرای حضور متداوم مردان در خانه‌ها، به چه خلاقیت‌ها و ابتکارهای تازه، منجر خواهد شد.