هرات بر خلاف جمعیت بی­‌شمارش اما کمتر جاده و خیابان استندرد دارد. این ولایت اگر چه ظرف سال‌های اخیر شاهد پیشرفت شهری و فعالیت­‌های اقتصادی بوده است، اما از لحاظ وسعت شهری گسترش نیافته است و همین امر ترافیک شهری هرات را برای باشندگان آن به کابوسی عذاب­‌آور مبدل ساخته است.

به علاوه تمرکز امکانات و دفاتر دولتی در مرکز این شهر باعث شده است که بخش بزرگی از مردم برخلاف میل‌شان وادار به عبور و مرور از خیابان‌های اصلی و مرکزی هرات شوند.

حدود 200 هزار موتر، ده‌ها هزار موتورسایکل و سه­‌چرخ در ساعاتی از روز چنان ترافیکی را ایجاد می­‌کنند که نجات از آن دست­‌کم چند ساعت از وقت رانندگان و مسافران آن‌ها را می­‌گیرد.

اما آن‌چه که ترافیک هرات را به سرحد انفجار رساند، ورود موترهای دست پاکستان یا به اصطلاح «فرمان راسته و یا ویشی» به این شهر بود. موترهایی که با پوشش­‌های مختلف از جمله پرزه، وارد این شهر شدند و ظرف چند سال اخیر به وسیله‌ه­ای ارزان برای دارندگان شان تبدیل شدند.

علی­رغم بلایی که این موترهای فاقد اسناد بر سر ترافیک هرات آوردند، اما استفادۀ آن‌ها در حملات هدف‌مند مسلحانه علیۀ دولت، سرقت‌های مسلحانه و ترور افراد، بُعد دیگر ورود و استفاده‌شان در هرات است.

طرح جدید ادارۀ محلی برای اعمال محدودیت بر گشت و گذار این موترها

ادارۀ محلی هرات ظرف سال‌های اخیر چندین تلاش ناموفق برای جمع‌­آوری و توقف این موترها از خود نشان داده است، اما هر بار زیر فشار افراد با نفوذ هرات وادار به عقب‌نشینی از موضع خود شده است.

اما در جدیدترین اقدام، عبدالقیوم رحیمی والی هرات با تعیین ضرب­‌الاجلی یک هفت‌ه­ای می­‌گوید، نیروهای امنیتی برای یک ماه مانع گشت و گذار این موترها در نواحی پانزده‌­گانۀ شهری هرات خواهند شد.

 علاوه بر این موترسایکل‌ها نیز حق ندارند با دو سرنشین تردد کنند.

والی هرات می­‌گوید، تحقیقات آن‌ها ثابت ساخته است که اکثر موارد جرمی در این شهر با استفاده از این وسایط صورت می­‌گیرد.

او هم‌چنان می­‌گوید، در گفتگو با مقام‌های مرکزی کشور از آن‌ها خواسته است تا هرچه زودتر چاره­ای برای توقف دائمی این موترها در هرات بسنجند.

استقبال توام با تردید مردم

شهروندان هرات ظاهرا نگاه خوشبینانه‌ای به اجرای این تصمیم ادارۀ محلی ندارند.

آن‌ها می‌گویند، تجربه نشان داده است که ادارۀ محلی هرات توان ایستادگی در برابر فشارهای زورمندان و واردکنندگان این موترها را ندارد.

محمد احمدی یکی از باشندگان هرات می‌­گوید، اگر چه باوری به اجرای این طرح ندارد، اما به گفتۀ او توقف موترهای بدون اسناد هم بخش عمده‌­ای از مشکلات ترافیک شهری را برطرف خواهد ساخت و هم در بهبود امنیت هرات موثر خواهد بود.

هم‌زمان تمیم علیزایی باشندۀ دیگر هرات نیز می­‌گوید، بعید می­داند این طرح با توجه به واردات گستردۀ این موترها به هرات موفقانه به اجرا درآید.

مخالفت رئیس شورای ولایتی هرات

طرح توقف موترهای فرمان‌راسته و بدون اسناد در حالی روی دست گرفته می­‌شود که بر اساس گزارش خبرگزاری نشانه ظرف هشت ماه گذشته بیش از 130 تن از باشنده‌گان هرات به ضرب گلوله کشته شده‌­اند. چند روز پیش نیز باشنده‌گان هرات با راه‌اندازی اعتراضی گسترده، انتقاد شان را نسبت به نبود امنیت بیان کردند. در همین حال اما رئیس شورای ولایتی هرات می‌گوید، طرح ادارۀ محلی قابل اجرا نیست.

کامران علیزایی، رییس شورای ولایتی هرات که در گذشته نیز مخالف جمع‌­آوری این موترها بود می‌­گوید، آن‌چه امنیت شهر را برهم زده است بی کفایتی مسئولان امنیتی است نه وسایط نقلیه.

او می‌گوید، نیروهای امنیتی برای تامین امنیت باید ایست‌های بازرسی دوامدار ایجاد کنند. ادارۀ ترافیک هرات هم تایید می­‌کند که بخش عمده­ای از چالش‌­های ترافیکی این شهر را موترهای فرمان‌راسته یا به اصطلاح «ویشی» رقم زده‌­اند. به گفتۀ مسئولان این اداره خیابان­‌های هرات ظرف پذیرش نزدیک به 300 هزار وسیلۀ نقلیه را ندارند و در صورت توقف موترهای ویشی 70 هزار از این شمار کاسته خواهد شد. حالا باید دید با تقابل دیدگاه‌­ها بین والی و رئیس شورای ولایتی هرات، حرف کدام یک به کرسی نشانده خواهد شد. اگر چه آن‌چه برای مردم مهم است بازگشت دوبارۀ آرامش به این شهر و نجات از گرفتاری­‌های ترافیکی هرات است.

عبدالله سلجوقی، هرات