حدود دو سال از شروع روند اخذ فیس و ارایۀ خدمات درمانی در بدل پول در شفاخانۀ مرکزی هرات می‌گذرد؛ تصمیمی که پس از کش‌وقوس‌های فراوان و مخالفت باشنده‌گان هرات، سرانجام در سال 1397 اجرایی شد. از هنگام اجرایی شدن این تصمیم تا پایان سال ۹۸، شهروندان حوزۀ غرب کشور با مراجعه به بزرگ‌ترین شفاخانۀ دولتی در این حوزه در بدل دریافت خدمات درمانی، بین ده تا هزار افغانی فیس پرداخته‌اند. مقدار پولی که قرار بود در پایان سال مالی برای بهبود کیفیت خدمات درمانی و تجهیز بخش‌های مختلف شفاخانۀ مرکزی هرات، دوباره به این مرکز انتقال یابد. اکنون اما از انتقال این پول و چگونه‌گی جمع‌آوری و مصرف آن هیچ خبری نیست.

مسوولان شفاخانۀ مرکزی هرات می‌گویند که از بیستم ماه قوس سال ۱۳۹۷ خورشیدی تا پایان سال ۱۳۹۸، این شفاخانه ۵۴ میلیون افغانی درآمد داشته است. محمد عارف جلالی، سرطبیب شفاخانۀ مرکزی هرات می‌گوید که این پول تاکنون در حساب وزارت مالیه است و به حساب وزارت صحت عامه منتقل نشده است. آقای جلالی می‌افزاید که انتقال این پول از حساب وزارت مالیه به حساب وزارت صحت عامه و سرانجام به ریاست صحت عامۀ هرات می‌تواند کادر درمانی شفاخانه هرات را یاری برساند که با قدرت بیش‌تری در عرضۀ خدمات درمانی به مردم فعالیت کنند.

اخذ پول در بدل خدمات درمانی از آغاز سال جاری به دلیل شیوع ویروس کرونا و گسترش فقر در میان مردم، متوقف شده است. دو سال پیش زمانی که وزارت صحت عامه این طرح را در هرات عملی کرد، اعضای شورای ولایتی به شدت مخالفت کردند. این شورا با استناد به مادۀ پنجاه و دوم قانون اساسی کشور، بر ضرورت عرضۀ رایگان خدمات درمانی به مردم تأکید می‌کرد. این درحالی است که در بند اول مادۀ پنجاه و دوم قانون اساسی کشور آمده است: «دولت وسایل وقایه و علاج امراض و تسهیلات صحی رایگان را برای همه اتباع، مطابق به احکام قانون تأمین می‌کند.»

وزارت صحت عامه اما با اجرایی ساختن این طرح وعده سپرد که همۀ عواید به دست آمده از عرضۀ خدمات درمانی شفاخانۀ مرکزی هرات، دوباره صرف بهبود امکانات و خدمات درمانی این مرکز خواهد شد. وعده‌یی که اکنون مسوولان شفاخانۀ هرات نسبت به تحقق نیافتن آن نگران هستند.  اعضای شورای ولایتی هرات تأکید می‌کنند، در صورت عدم انتقال این پول به شفاخانۀ مرکزی هرات، به روند دریافت پول در برابر عرضۀ خدمات صحی در این ولایت باید پایان داده شود. کامران علیزایی، رییس این شورا می‌گوید که اعضای شورای ولایتی هرات هنوزهم مخالف عرضۀ خدمات درمانی در برابر پول است.

افزون بر این، باشنده‌گان هرات نیز از توقف روند پرداخت پول در برابر خدمات درمانی در سه ماه اخیر در این ولایت، ابراز خرسندی می‌کنند. عظیم رحیمی، باشندۀ هرات که کودکش را در شفاخانۀ هرات بستری کرده است، می‌گوید که فقر حاکم بر شمار زیادی از خانواده‌ها، آنان را برای پرداخت پول در برابر دریافت خدمات درمانی ناتوان کرده است. او خواهان پایان روند اخذ پول در برابر عرضۀ خدمات درمانی در شفاخانۀ مرکزی هرات است.

با تلاش‌های پی‌هم نتوانستیم نظر مسوولان وزارت مالیه را در پیوند به سرنوشت ۵۴ میلیون افغانی درآمد شفاخانۀ مرکزی هرات جویا شویم. هم اکنون شفاخانۀ ۶۵۰ بستر حوزه‌یی هرات، روزانه به صدها مراجعه‌کننده از ولایت‌های حوزۀ غرب کشور خدمات درمانی ارایه می‌کند. اما به رغم سرمایه‌گذاری و اختصاص منابع مالی در بخش‌های درمانی در کشور، هنوزهم میان انتظار مردم و آن چه از سوی مراکز درمانی عرضه می‌شود، فاصلۀ زیادی حس می‌شود.