روزها است که در هرات هیچ دلیلی برای سحرخیزی وجود ندارد. عده‌یی از باشنده‌گان این ولایت در شبکه‌های مجازی، سال 1399 را سال «بدون بامداد» نام‌گذاری کرده‌اند. مردمان این شهر روزهاست که در خانه‌های‌شان حبس شده‌اند و رونق بامدادشان در میان یأس و هراس از گسترش ویروس کرونا گم شده است.

بسیاری‌ها تنها دلیل برخاستن از خواب را بررسی شبکه‌های مجازی و دریافت اطلاعات تازه از آخرین آمار مبتلایان به ویروس کرونا در این شهر و ولایت‌های دیگر کشور، عنوان می‌کنند. پس از وضع قیود روزگردی، حضور و تجمعات پرجُنب‌وجوش باشنده‌گان شهر هرات و ولسوالی‌های این ولایت به تدریج از بین رفته است. اگر همین رفت‌وآمد نیمه‌جان عابران و وسایط نقلیه در شماری از جاده‌های شهر نباشد، احتمال دارد احساس غلبۀ ارواح بر این شهر، شاخ و برگ درختان را نیز به لرزه بیندازد.

در این گزارش به روزمره‌گی‌های شماری از باشنده‌گان هرات پرداخته شده است؛ شهروندانی که از حال و هوای ناخوشایند به میان آمده در هرات سخن می‌گویند و در چهار‌دیواری خانه‌های‌شان تنها برای بقا و مصون بودن از شر ویروس کرونا حبس هستند.

ذکیه نوروزی، شاعر جوان هراتی از کسانی است که با آغاز قیود روزگردی و تداوم آن در شهر هرات، موجی از پرسش‌های بی‌پاسخ در ذهن دارد. این شاعر جوان می‌گوید با همۀ دغدغه‌ها و بی‌رحمی روزگار، تلاش می‌کند که قرنطینه و خانه‌نشینی، حس زنده‌بودن را از او نگیرد. نوروزی می‌گوید، رفته‌رفته با خانه‌نشینی عادت کرده است؛ تنها با این ذهنیت که حالت کنونی فرصتی است برای دورهَمی‌های بیش‌تر اعضای خانواده.

ذکیه نوروزی کارمند یکی از دفاتر غیردولتی در هرات است و اکنون بخش زیادی از کارهای دفترش را از خانه انجام می‌دهد. نوروزی می‌گوید با برنامه‌ریزی دقیق توانسته زمان بیش‌تری را برای مطالعه، آشپزی، عکاسی و کارهای خانه اختصاص دهد. این شاعر جوان حال‌واحوال دوستانش را با استفاده از فناوری ارتباطی (تلفن و برنامه‌های اینترنیتی) در گوشه‌وکنار هرات جویا می‌شود. همچنان تماشای فیلم و سریال‌های سینمایی از سرگرمی‌‌های دیگر او در روزهای قرنطینه است. نوروزی می‌گوید که این روزها همۀ شهر رنگ و بوی کرونا را به خود گرفته است. او از این حالتِ به میان آمده به سبب گسترش ویروس کرونا در کشور دلگیر شده است و آرزوی تکرار روزهایی را دارد که هر جنبنده‌یی در شهر او را تشویق به کار و ادامۀ زنده‌گی می‌کرد. اکنون اما بیکاری، توقف روند معمول زنده‌گی، هراس از ابتلا به ویروس کرونا و خانه‌نشینی دوامدار، حس اضطراب را در او تزریق می‌کند.

در بحبوحۀ این تلخی‌ها در گوشۀ دیگری از شهر هرات، ثریا شجاعی نیز همانند خانم نوروزی می‌کوشد با برنامه‌های گوناگون از این کوران تنهایی و خانه‌نشینی به سلامت عبور کند. ثریا شجاعی دانش‌آموختۀ حقوق است و تا چندی پیش در یکی از رادیوهای محلی هرات گوینده‌گی برنامه‌ها را به پیش می‌برد. او می‌گوید که اکنون اما خبری از کار در بیرون، خرید و پرسه‌زدن در خیابان‌ها نیست که او را مانند گذشته سرگرم نگه‌دارد.

خانم شجاعی می‌گوید که از ابتدای شیوع ویروس کرونا در کشور و وضع قیود روزگردی در هرات، شنیدن هیچ خبری را از تلویزیون‌ها و فضای مجازی از دست نداده است. برنامه‌های اصلی او برای سپری کردن فصل خسته‌کنندۀ خانه‌نشینی در هرات، آشپزی، سر زدن به فضای مجازی و از همه بیش‌تر ورزش است. او بازیکن تیم گلف هرات است؛ اکنون اما به ورزش ریسمان‌بازی روی آورده است.

ثریا به این باور است که بساط ویروس کرونا روزی از این دیار برچیده خواهد شد و دشواری‌های آن برای مردم هرات به یک خاطرۀ وحشت‌ناک بدل خواهد شد که آنان جزییات این خاطره را برای نسل‌های بعدی، بازگو خواهند کرد. ثریا می‌گوید، مطمین هستم که روزی هرات زنده‌گی عادی را دوباره تجربه خواهد کرد. تنها خانم نوروزی و شجاعی از حالت به میان آمده در شهر هرات نگران نیستند، بلکه هزاران باشندۀ دیگر هرات نیز همین حس ناگوار را در این روزها به خود گرفته‌اند.

باشنده‌گان هرات درحالی از دشواری‌های این روزها سخن می‌گویند که مدت سه هفته می‌شود که قیود روزگردی در هرات وضع شده است. به جز شماری از دکان‌های محدود، فعالیت همۀ ادارات دولتی و غیردولتی متوقف است. والی هرات نیز از احتمال ادامۀ این وضعیت تا 45 روز دیگر خبر می‌دهد. تاکنون 306 نفر در هرات به ویروس واگیردار کرونا مبتلا شده‌اند.

باشنده‌گان هرات اما در این وضع چشم به خلوت خیابان‌ها دوخته‌اند؛ خیابان‌هایی که در شرایط عادی، جریان هزاران انسان و موتر را در دل خود جای می‌دادند.