نخستین جشنوارۀ ملی فیلم لاجورد که ده روز پیش به ابتکار ریاست افغان‌فیلم در کابل گشایش یافته بود، با معرفی بهترین‌های سینمای کشور پایان یافت.

مراسم پایانی این جشنواره شام دیروز (دوشنبه‌، دهم قوس) با حضور صدها سینماگر، فیلم‌ساز، هنرمند، مقام‌های دولتی و فرهنگیان کشور در کابل برگزار شد. شش حلقه فیلم در بخش‌های داستانی بلند و کوتاه، مستند بلند و کوتاه، مستند تلویزیونی و انیمیشن عنوان بهترین اثرهای سینمایی کشور را در این جشنواره کسب کردند.

فیلم بلند داستانی «سیبی از بهشت» از داوود وهاب، مستند بلند «مرغ طوفان» از گرگ‌ومیش پرودکشن، مستند تلویزیونی «قندهار» از شبکۀ تلویزیونی تمدن، مستند کوتاه «شیخک» از نسیم سیامک، فیلم کوتاه «حبیبه» از معصومه رضایی و انیمیشن «نوارها» از لاجورد حقیقی به عنوان بهترین‌های سینمایی در جشنوارۀ فیلم لاجورد گزینش شدند. این اثرهای سینمایی در جمع 55 فیلم، مستند و انیمیشنی شامل بودند که در این جشنواره برای کسب جایگاه بهترین اثر سینمایی کشور به رقابت پرداختند.

همچنان چهارده سینما‌گر و فیلم‌ساز کشور در بخش‌های کارگردانی، تهیه‌کننده‌گی، فیلم‌نامه‌نویسی، فیلم‌برداری، طراحی صحنه، لباس و چهره و بازی‌گری نقش اول مرد، زن و کودک در این جشنواره با دریافت لوح‌های زرین لاجورد، مورد تقدیر قرار گرفتند.

در پنج دهۀ گذشته این نخستین باری است که یک جشنوارۀ سینمایی باشکوه از سوی حکومت راه‌اندازی شده است. صحرا کریمی، رییس افغان‌فیلم می‌گوید که برگزاری این جشنواره سینماگران کشور را تشویق می‌کند تا فیلم‌های بهتری تهیه کنند. قرار است این جشنواره از این پس همه‌ساله برگزار شود.

مراسم پایانی جشنوارۀ ملی فیلم لاجورد چگونه برگزار شد؟

گرداننده‌گی مراسم پایانی جشنوارۀ ملی فیلم لاجورد بر عهده زنان. تشریفات خاصی در درون و بیرون محل برگزاری این جشنواره به کار گرفته شده بود و نورپردازی و موسیقی آرام فضای جشنواره را به یک جشن رویایی شبیه ساخته بود.

زمانی که مهمانان به محوطۀ جشنواره وارد می‌شدند، در حالی که فرش سرخ در مسیر آنان پهن شده بود، به داخل موترهایی قدیمی و شیک هدایت می‌شدند. راننده‌گان موترها کلا‌ه‌هایی را به سر داشتند که در کابل قدیم بیشتر مروج بود و با لحن شیرین با مهمانان صحبت می‌کردند. نوازنده‌گان با لباس‌های سرخ و آله‌های موسیقی که در دست داشتند با موسیقی ویژۀ دیپلماتیک از مهمانان استقبال می‌کردند.

سالُن جشنواره نیز به گونۀ ویژه‌یی نورپردازی شده بود. شرکت برشنا این ابتکار را به خرج داده بود. همچنان هنرمندان جوان انستیتیوت ملی موسیقی در استیژ این جشنواره آمادۀ اجرای موسیقی بودند و قرار بود سه قطعه موسیقی ماندگار از سوی آنان نواخته شود.

شمار زیادی از سینماگران، هنرمندان، فرهنگیان و چهره‌های سیاسی در این جشنواره حضور داشتند و موج شادی را می‌شد در چهرۀ سینماگران جوان کشور مشاهده کرد. این همه به ابتکار ریاست افغان‌فیلم روی دست گرفته شده بود؛ ریاستی که پس از چهار دهه فراموشی در جریان دو سال گذشته جان تازه‌یی گرفته است.

جشنوارۀ ملی فیلم لاجورد ده روز پیش از در اول قوس آغاز شد، فیلم‌های گزینش شده در این جشنواره در جریان این ده روز گذشته در نُه محل مختلف شهر کابل به نمایش درآمدند. این جشنواره نخستین ابتکار دولتی برای برگزاری جشنواره‌های سینمایی در جریان چهار دهۀ اخیر در کشور تلقی می‌شود.

نگاهی به سینمای افغانستان

سینماها در اوایل صدۀ چهاردهم خورشیدی راه‌شان را در افغانستان باز کردند و به تدریج در دهۀ چهل خورشیدی دوران رشد خود را تجربه کردند. بر اساس معلومات دانش‌نامۀ «آریانا» بیش‌ترین سینماها و مکان‌های فرهنگی در کشور در دهۀ چهل خورشیدی که «دهۀ دموکراسی» نیز نامیده‌ می‌شود، ساخته شدند. صحرا کریمی، رییس کنونی افغان‌فیلم می‌گوید که حدود 38 سینما هم‌اکنون در سطح کشور وجود دارند که آخرین ساختمان‌های این بناهای فرهنگی دست‌کم چهار دهه پیش ساخته شده‌اند.

سینماهای افغانستان باوجود رشد چشم‌گیری که در دهۀ چهل داشتند، در چهار دهۀ گذشته دوران رکود را سپری کرده‌اند. از میان 38 سینمایی که در سطح کشور وجود دارند، هم‌اکنون تنها دو سینما در کابل عملاً فعال هستند و بیشر این مکان‌های فرهنگی ویران یا به محل تجمع معتادان مواد مخدر بدل شده‌اند. در دو دهۀ گذشته که افغانستان مرحلۀ رشد و بالنده‌گی را طی کرده است، سینماها توجه دولت و نهادهای خارجی را به خود جلب نکرده و ویرانی این مکان‌های فرهنگی ادامه یافته است.

اوج بی‌مهری دولت به سینماها و مکان‌های فرهنگی هنگامی به نمایش درآمد که اخیراً شهرداری کابل بر اساس فرمان امرالله صالح، معاون نخست ریاست جمهوری، سینمای «پارک» در شهرنو کابل که دست‌کم 60 سال قدمت داشته است را علی‌رغم مخالفت گستردۀ فرهنگیان و سینماگران کشور ویران کرد. این اقدام واکنش‌های گسترده‌یی را به همراه داشت، اما در شرایط کشتار و وقوع رویدادهای تروریستی در کشور به مسألۀ عادی بدل شد. تخریب سینمای پارک نیز به زودی به باد فراموشی سپرده شد.

ریاست افغان‌فیلم بی‌مهری به سینماهای کشور را در شرایطی که دولت فرصت و امکانات نسبی را برای بازسازی فرهنگ و مکان‌های هنری روی دست دارد، ناشی از نبود مدیریت سالم در این زمینه می‌خواند. هم‌اکنون سینماها زیر مدیریت شهرداری‌ها قرار دارند و این نهادها نیز برای بهبود وضع سینماها برنامۀ خاصی روی دست ندارند.

صحرا کریمی، رییس افغان‌فیلم می‌گوید در صورتی که مدیریت این سینماها به افغان‌فیلم واگذار شود، امکان بهبود وضعیت سینماها در کشور وجود دارد. اما دست‌کم شهرداری کابل تاکنون این طرح را نپذیرفته است. از سوی دیگر، طرح واگذاری سینماها از شهرداری کابل به وزارت اطلاعات و فرهنگ نیز روی دست است.