پیامدهای اقتصادی شیوع کرونا دامن‌گیر زنان و مادرانی شده است که سرپرست خانواده هستند. زنانی که به دلایل گوناگونی از جمله طلاق، مرگ شوهر، اعتیاد به مواد مخدر، مهاجرت و از کار افتاده‌گی همسران‌شان مجبور شده‌اند تا به تنهایی دو نقش سنگین «مادر و پدر» را همزمان بر عهده بگیرند.

مادرانی که در نبرد سخت بار تأمین نیازهای اقتصادی خانواده را بر دوش گرفته‌اند و روزهای را همانند یک پدر در تأمین اقتصاد خانواده به شب می‌رسانند و شب‌ها را با مسوولیت مادر بودن برای فرزندان خود صبح می‌کنند. هرچند آمار مشخصی از زنان سرپرست خانواده در هرات در دست نیست، اما چهار دهۀ جنگ و تجربۀ مهاجرت‌های بدون بازگشت، شمار زنان سرپرست خانواده را در این ولایت روزبه‌روز افزایش داده است.

در نبود حمایت‌های لازم و آیندۀ نه چندان روشن در گوشه‌یی از ولسوالی انجیل هرات، زن میان‌سالی چرخۀ زنده‌گی‌ را با چرخش ماشین خیاطی‌اش‌ به پیش می‌برد. حلیمه که مادر چهار فرزند (کودک و نوجوان) است می‌گوید، دست‌کم بیست‌وپنج سال می‌شود که تنها همدم او همین چرخ خیاطی است که با آن مخارج خانواده‌اش را تأمین می‌کند.

اما همین چرخ ماشین خیاطی‌اش در پانزه سال گذشته که حلیمه شوهرش را از دست داد است یگانه منبع درآمد و تأمین نیازهای او و فرزندانش می‌باشد؛ فرزندانی که با درآمد روزانۀ حدود ۲۰۰ افغانی توسط مادرشان از کار در خیاطی، روانۀ مکتب شده‌اند و در حال سپری کردن دوره‌های آموزشی هستند.

خانم حلیمه می‌گوید که در روزهای نخست ازدواجش هیچ گاهی تصور نمی‌کرد که روزی مجبور شود به تنهایی همۀ نیازهای مالی و عاطفی خانواده‌اش را تأمین کند. یادآوری روزهای تلخ زنده‌گی برای لحظاتی دستانش را به لرزه می‌اندازد. دست از کار می‌کشد و می‌گوید که پانزده سال می‌شود که از ته دل نخندیده و تنها امید او به زنده‌گی، کمک به فرزندانش است که بتوانند تحصیل کنند.

این مادر چهار فرزند می‌افزاید که پانزده سال اخیر زنده‌گی‌اش را بدون هیچ پناه و کمکی سپری کرده است و در ماه‌های شیوع کرونا در هرات، گاهی چند روز پیاپی هیچ درآمدی از کار خیاطی نداشته است. خانم حلیمه که اکنون با چرخ ماشین خیاطی‌اش برای یکی از نهادهای کمک‌کننده ماسک تولید می‌کند، امیدوار است پیش از آن که خیاطی چشم‌ها و کمرش را آسیب بزند، فرزندان او بزرگ شده باشند.

حلیمه تنها زنی نیست که جبر روزگار او را در نبرد نابرابر و تنها به این مسیر پرخطر و نا‌امید‌کننده سوق داده است. ستاره محمدی بانوی دیگری است که به دلیل بیماری شوهرش، مجبور است به تنهایی و در یک خانۀ کوچک خیاطی کند و اقتصاد خانواده شش نفره‌اش را تأمین کند. خانم محمدی می‌گوید که نگران است اگر روزی نتواند با چرخ خیاطی کار کند، چه آینده‌یی در انتظار او و چهار کودکش خواهد بود.

شرایط دشوار زنده‌گی برای زنانی که سرپرست خانواده هستند، نگرانی اعضای شورای ولایتی هرات را نیز به دنبال دارد. سکینه حسینی، عضو این شورا می‌گوید که دولت کاملاً در بی‌برنامه‌گی مطلق در قبال زنان سرپرست خانواده به سر می‌برد. خانم حسینی کارکرد نهادهای غیردولتی را در کمک به زنان سرپرست خانواده «مقطعی و فاقد اثرگذاری دوام‌دار» می‌داند.

با این همه، ریاست امور زنان در هرات آمار مشخصی از زنان سرپرست خانواده در این ولایت ثبت ندارد. سهیلا صبری، مسوول ارتباطات ریاست امور زنان در هرات می‌گوید که این ریاست از آغاز سال روان خورشیدی بیش از یک‌هزار خانواده‌یی که از سوی زنان سرپرستی می‌شوند را زیر پوشش خدمات خود قرار داده است. این خدمات به سخن او، شامل کمک‌های مالی، توزیع مواد بهداشتی و آگاهی‌دهی برای کنترل شیوع ویروس کرونا می‌باشد.

باوجود شمار روزافزون زنان سرپرست خانواده، دولت هیچ برنامه‌یی را برای توانمندسازی این قشر آسیب‌پذیر روی دست نگرفته است. برنامه‌هایی که کمک کنند تا این دست زنان فرصت‌های بیش‌تری برای ورود به فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی را بیابند و در تأمین نیازهای اولیۀ زنده‌گی خود و خانوادۀ‌شان با دشواری‌های کم‌تری دست‌وپنجه نرم کنند.