صادق اوغل

مقاومت فعالان رسانه‌یی زن در برابر تهدید‌های امنیتی در افغانستان

از آغاز سال روان میلادی به این‌سو تهدیدهای امنیتی در برابر کارمندان و فعالان رسانه‌یی زن در کشور به گونۀ بی‌پیشینه‌یی افزایش ‌یافته است. این در حالی‌ است که گفت‌وگوهای صلح به ویژه بحث روی حقوق و ارزش‌های مدنی زنان میان حکومت افغانستان و گروه طالبان به پس از عید موکول شده است. از سوی دیگری، فعالان حقوق زن در گردهمایی و گفت‌وگوهای رسانه‌یی در کشور بارها خواستار پاسداشت، حفظ ارزش‌‌ها و دستاوردهای زنان در ۲۰ سال پسین شد‌ه‌اند.

با این حال، پس از آغاز گفت‌وگوهای صلح میان هیأت دولت افغانستان و گروه طالبان، حمله‌های مسلحانه بر فعالان رسانه‌یی زن در کشور نیز به گونۀ بی‌سابقه‌یی افزایش ‌یافته است. در آخرین مورد دو ماه پیش سه کارمند زن یکی از تلویزیون‌های خصوصی در ولایت ننگرهار از سوی افراد مسلح ناشناس ترور شدند و پیش‌ آن ملالی میوند، گویندۀ خبر این تلویزیون خصوصی نیز از سوی افراد مسلح ناشناس ترور شده بود.

دولت وقوع این رویدادها را به طالبان نسبت می‌دهد، اما طالبان تاکنون به گونۀ رسمی دست داشتن در کشتار فعالان رسانه‌یی زن را نپذیرفته‌اند. این رویدادها باعث می‌شود که زنان در شهر جلال‌آباد دیگر به کارهای رسانه‌یی نپردازند و خانه‌نشین شوند. افزایش خشونت‌‌‌‌ها بر زنان در افغانستان، شماری از فعالان رسانه‌یی و کارمندان زن در رسانه‌ها را نگران ساخته است. اما مبارزه‌های مدنی و کارهای رسانه‌یی شماری از زنان همچنان در برابر تهدیدهای امنیتی و خشونت‌ها با مقاومت تمام ادامه دارد.

رادیو – تلویزیون غزل در شهر شبرغان مرکز ولایت جوزجان یکی از رسانه‌های محلی است که مالک و مدیر مسوول آن یک خانم است. در این تلویزیون خصوصی هشت کارمند زن و نُه کارمند مرد فعالیت می‌کنند.

نیلا صادق‌اوغلو، مالک و مدیر مسوول این رسانۀ خصوصی در پیوند به افزایش خشونت‌ها و تهدیدها در برابر فعالان رسانه‌یی به خبرگزاری نشانه می‌گوید: «ترور فعالان رسانه‌یی در ولایات نگرانی منفی را روی زنان دیگر در سطوح مختلف جامعه داشته است.» او اضافه می‌کند: «من نیز به ‌عنوان یک زن زمانی که خبرهای ترور و تهدید خبرنگاران و کارمندان رسانه‌یی زن را می‌شنوم، نگران می‌شوم، اما ناگزیر هستم که در برابر تهدیدها مقاومت کنم؛ زیرا اگر ما بهراسیم زنان دیگری جرأت نمی‌کنند که کار کنند.»

خانم صادق‌اوغلو به ‌عنوان مالک یک رسانۀ خصوصی اشاره می‌کند: «من زمانی که این رسانه را ایجاد کردم، این موضوع را در نظر داشتم که روزی فعالان رسانه‌یی مورد تهدید قرار خواهند گرفت و یا پلان ترور آنان روی دست گرفته شود.» او تأکید می‌کند تا زمانی که زنده است به مبارزه و مجادله ادامه خواهد داد.

بانو صادق‌اوغلو توضیح می‌دهد که در هژده سال گذشته زنان قربانی‌های زیادی برای نایل شدن به حقوق‌شان داده‌‌اند. به گفتۀ او، در حال حاضر زنان در بخش‌های مختلف جامعه تا سطح وزیر، وکیل و معین فعالیت می‌کنند. این فعال رسانه‌یی اضافه می‌کند که زنان به شدت نگران آینده هستند و تلاش دارند دستاوردهای هژده سالۀشان نابود نشود. او از دولت و گروه طالبان می‌خواهد که در جریان مذاکرات دستاوردهای زنان را در نظر داشته باشند و روی آن معامله نکنند.

خالده، یکی از کارمندان رادیو – تلویزیون غزل است که ۲۰ سال عمر دارد. خالده در دانشگاه جوزجان به تحصیلش ادامه می‌دهد و در کنار آن برنامۀ اجتماعی آشپزی را در تلویزیون غزل گرداننده‌گی می‌کند. خالده می‌گوید: «من به کار در رسانه‌ها علاقه داشتم و می‌خواهم که فرق میان مرد و زن از میان برداشته شود.» او روشنی می‌اندازد که در یک خانوادۀ متوسط فرهنگی زنده‌گی می‌کند و سپاس‌گزار است از این ‌که خانواده‌اش او را برای کار در رسانه حمایت می‌کنند.

خانم خالده با ابراز نگرانی می‌گوید: «زمانی که از خانه برای کار به ‌سوی تلویزیون بیرون می‌شوم، نگران این هستم که مبادا اختطاف شوم یا به مشکلات دیگری گرفتار شوم.» او توضیح می‌دهد که در چنین وضعیت خانوادۀ او نیز نگران می‌شوند. خالده می‌افزاید: «تسلیم نمی‌شویم و به ‌پیش حرکت می‌کنیم.»

در همین‌ حال، فرزانه، گویندۀ خبر تلویزیون جهانی «باتور» در شهر شبرغان می‌گوید که بر اساس علاقه‌مندی وافری که به خبرنگاری دارد، در تلویزیون کار می‌کند. فرزانه می‌افزاید: «افغانستان یک کشور مردسالار است و بیشتر دخترخانم‌ها اجازه ندارند که در بیرون از خانه کار کنند.» او علاوه می‌کند که هرچند مشکلات امنیتی کارمندان مرد رسانه‌ها را نیز تهدید می‌کند، اما دو برابر این مشکلات در برابر فعالیت‌های رسانه‌یی زنان قرار دارد.

این خبرنگار زن خاطرنشان می‌سازد: «ما کوشش می‌کنیم و تعهد می‌دهیم که راه خود را ادامه خواهیم داد حتا اگر قربانی شویم تا این ‌که جوانان با استعداد دیگری بتوانند راه ما را دنبال کنند.»

فعالان رسانه‌یی و کارمندان زن در ولایت جوزجان در حالی از مقاومت در برابر تهدیدهای امنیتی صحبت می‌کنند که فعالان حقوق بشر نگرانی خود را از افزایش خشونت‌ها در برابر زنان در کشور اعلام کرده‌اند. از مدتی به این‌سو حمله بر کارمندان رسانه‌یی در کشور افزایش یافته است. آمارهای رسمی نشان می‌دهد که یک سال گذشته ده خبرنگار در کشور ترور شده‌اند. مسوولیت قتل بیشتر این خبرنگاران را تاکنون فرد و یا گروهی برعهده نگرفته است.