حشر

نقش کارهای جمعی و رضاکارانۀ مردم در توسعه و بهبود امور کشاورزی

حشر یا اقدام به کارهای گروهی و رضاکارانۀ مردم یکی از سنت‌های دیرینه‌یی است که روستانشینان برای حفظ، مراقبت، ترمیم نقاط تخریب شدة کانال‌های کشاورزی، جاده‌ها و سایر فعالیت‌هایی که منافع فردی و گروهی در آن نهفته است از آن استفاده می‌کنند. هر چند به تبع تحول‌هایی به میان آمده در سال‌های پسین این فرهنگ نیکو و به جا مانده از پیشینیان جایگاهش را از دست داده است، اما هنوزهم هستند مردمانی که برای برطرف‌سازی دشواری‌های گروهی و اجتماعی به آن متوصل می‌شوند.

با آن که در سال‌های پسین برای میکانیزه‌سازی امور کشاورزی، دولت شماری از کانال‌های زراعتی را احداث کرده است، اما هنوز هم مردم در زمینة دسترسی به آب مورد نیاز برای کشتزارهای‌شان به جوی‌ها و کانال‌های زراعتی زیادی نیاز دارند که ایجاب کارهای گروهی و داوطلبانة مردم را می‌کند تا این نقیصه برطرف شود.

استفاده از منابع آب، توزیع عادلانة آب، ترمیم نقاط تخریب‌شدۀ کانال‌های زراعتی و جلوگیری از نزاع بر سر تقسیم و استفاده از منابع آب از عمده‌ترین مواردی‌اند که مسوولان حوزة دریایی را در بدخشان واداشته است که با ایجاد انجمن‌های استفاده‌کننده‌گان آب در شماری از ولسوالی‌های این ولایت، مدیریت منابع آب را معیاری بسازند.

سید احمد ناصری، رییس حوزۀ دریایی کوکچه در بدخشان می‌گوید که این اداره به منظور مدیریت منابع آب و کشاندن پای مردم در مدیرت این منابع هفده انجمن استفاده‌کنندة آب را در این ولایت ایجاد کرده است. به گفتۀ او، انجمن‌های استفاده‌کننده‌گان آب، افزون بر جلوگیری از نزاع‌ها توانسته‌اند مردم را در نگه‌داری، ترمیم نقاط تخریب شده و توزیع عادلانة آب بسیج سازد.

کشاورزان در بدخشان می‌گویند، هر گاهی که جوی‌ها، کانال‌های زراعتی و منابع آبی آنان بر اثر رویداد‌های طبیعی و یا هر دلیل دیگری با مشکل روبه‌رو شود، آنان با استفاده از راه‌اندازی حشرهای قومی به پاک‌کاری آن اقدام می‌کنند.

محمدی، یکی از کشاورزان در ولسوالی یفتل پایان بدخشان می‌گوید که آنان برای پاک‌کاری جوی‌ها و کانال‌های زراعتی تا یک هزار نفر را در روز بسیج می‌کنند. به گفتة او، مردم محل با وسایل ابتدایی مانند بیل و کلنگ با تحمل عالمی از دشواری‌ها به پاک‌کاری کانال‌های زراعتی اقدام می‌کنند. همچنان صمد، کشاورز دیگری در بدخشان می‌گوید، اگر دولت کوچک‌ترین توجهی را به کشاورزان داشته باشد، مردم آماده‌اند بسیاری از کارهای اجتماعی را به گونة داوطلبانه انجام دهند.

منیر بارش، از فعالان مدنی در بدخشان می‌گوید که فعالیت‌های داوطلبانۀ مردم آنان را نسبت به بهبود امور کشاورزی در این ولایت امیدوار می‌سازد. به گفتۀ او، فعالیت‌های رضاکارانۀ کشاورزان و راه‌اندازی حشرها و کارهای جمعی مردم به گونۀ داوطلبانه توانسته بسیاری از مشکلات مردم را در امور کشاورزی برطرف کند.

با این حال، مسوولان ادارة کشاورزی در بدخشان ضمن با اهمیت خواندن فعالیت‌های داوطلبانة مردم می‌گویند که این دست فعالیت‌ها در رفع چالش‌های اجتماعی به ویژه در عرصة کشاورزی و پاک‌کاری کانال‌های زراعتی نتایج مثبتی در پی داشته است. معین‌الدین عینی، رییس ادارة کشاورزی بدخشان می‌گوید که کارهای داوطلبانه در این ولایت سابقۀ درازمدتی دارد و مردم در زمینه‌های گوناگونی به آن متوصل می‌شوند. به گفتۀ آقای عینی، مردم تا جایی که توان دارند در زمینۀ پاک‌کاری کانال‌های زراعتی مسوولانه عمل می‌کنند، اما در جاهایی که از توان مردم بالا باشد، نهادهای کمک‌کننده و حکومت محلی وارد عمل می‌شود.

رییس ادارة کشاورزی بدخشان می‌افزاید که برنامه‌های آموزشی و راهنمایی‌های لازم از سوی این اداره در بخش‌های مختلف کشاورزی صورت گرفته که در پرتو آن مردم برای کارهای اجتماعی بسیج می‌شوند.

در بدخشان افزون بر سه کانال آب‌رسانی بزرگی که از سوی دولت و نهادهای کمک‌کننده ساخته شده و هزاران هکتار زمین را آبیاری می‌کند، هزاران جوی‌ خرد و بزرگ دیگری نیز در سطح بدخشان وجود دارند که برای آبیاری زمین‌های زراعتی به کار می‌روند.

مسوولان محلی در بدخشان می‌گویند که حفظ، مراقبت، ترمیم نقاط تخریب شده و چگونه‌گی استفاده از آن‌ها بر عهده مردم است و راه‌اندازی فعالیت‌های داوطلبانه در جهت پاک‌کاری کانال‌های زراعتی توسط مردم بی‌نهایت موثر می‌باشد. به گفتة مسوولان محلی بدخشان، افزون بر فعالیت‌های داوطلبانه و جمعی مردم، ایجاد انجمن‌های استفاده‌کننده‌گان آب نیز توانسته‌ بار مسوولیت حکومت را در زمینة حفظ، مراقبت و مدیریت منابع آبی سبک بسازد و این مسوولیت را به مردم برگرداند.

انجمن‌های استفاده‌کننده‌گان آب از طریق گردآوری حق عضویت و ایجاد حساب بانکی، اکنون صاحب منبع مالی شده‌اند که به ساده‌گی می‌تواند دشواری‌های مربوط به امور آب را برطرف بسازد.