هسته‌گذاری جبهه‌های جنگی طالبان در ولایت تخار به سال‌های 1393 خورشیدی بر می‌گردد؛ درست زمانی که این ولایت در پی رقابت‌های سیاسی به میدان نزاع‌های خونین میان گروه‌های مسلح غیرمسوول متعلق به جریان‌های سیاسی بدل شد.

گروه طالبان اما با استفاده از فرصت پیش‌آمده ناشی از نزاع‌های تفنگ‌داران محلی و شکننده‌گی وضعیت سیاسی – اجتماعی به آرایش قوا، ایجاد هسته‌های جنگی و توسعۀ جغرافیای جنگی خود در این ولایت اقدام کردند که امروزه این ولایت به یکی از مهم‌ترین ولایت‌های مورد توجه طالبان در شمال‌شرق کشور بدل شده و جنگ‌جویان این گروه مناطق مرکزی تخار را در محاصرۀ خود قرار داده‌اند.

تخار، ولایتی که در زمان مقاومت بر ضد طالبان، مهم‌ترین پایگاه فرماندهان جبهۀ مقاومت به شمار می‌رفت و بخش بزرگی از نبردها برای سرکوب طالبان از این ولایت رهبری می‌شد، اکنون به گفتۀ شماری از فرماندهان محلی و فعالان مدنی به پایگاه جنگ‌جویان طالبان بدل شده است.

اعضای شورای ولایتی، فعلان مدنی و فرماندهان محلی تخار می‌گویند که حضور طالبان در شاهراه عمومی – کندز – تخار و شمار زیادی از ولسوالی‌ها و روستاهای این ولایت وضعیت امنیتی تخار را در حالت بحرانی قرار داده و دامنۀ تهدیدهای امنیتی را تا دروازه‌های شهر تالقان، مرکز این ولایت رسانده است.

محمداعظم افضلی، منشی شورای ولایتی تخار با اظهار نگرانی از تنگ شدن حلقۀ محاصرۀ طالبان بالای مناطق مرکزی به ویژه شهر تالقان، مرکز ولایت تخار می‌گوید که به دلیل بی‌توجهی حکومت مرکزی به وضعیت امنیتی تخار، این ولایت بیش از هر زمان دیگری در معرض سقوط قرار گرفته است. به گفتۀ آقای افضلی، تخار به شمول مرکز هفده واحد اداری دارد که وضعیت امنیتی شمار زیادی از این ولسوالی‌ها به ‌شمول دو حوزه در مرکز این ولایت وخیم است و هر لحظه خطر سقوط آن وجود دارد.

منشی شورای ولایتی تخار می‌افزاید که نیروهای دفاعی و امنیتی در این ولایت تجهیزات کافی که بتوانند از خطر سقوط تخار جلوگیری کند را در اختیار ندارند و از این‌رو نگرانی از سقوط ولسوالی‌ها و مرکز ولایت به دست طالبان بیشتر شده است. به سخن آقای افضلی، ولسوالی‌های بهارک، خواجه‌غار، درقد، دشت‌قلعه، خواجه بهاءالدین، ینگی قلعه، چاه‌آب، اشکمش، چال و نمک‌آب از جمله ولسوالی‌هایی‌اند که به جز ساختمان مقام ولسوالی، همۀ روستاها زیر تسلط طالبان قرار دارند.

او هشدار می‌دهد، اگر هر یکی از این ولسوالی‌ها در معرض خطر سقوط قرار بگیرد، نیروی کافی برای نگهداری آن و پس زدن حمله‌های تهاجمی طالبان وجود ندارد. آقای افضلی می‌افزاید که حوزه‌های دوم و سوم مرکز تالقان نیز 70 درصد زیر تصرف طالبان می‌باشد و تنها ساحۀ شهری در اختیار نیروهای امنیتی قرار دارد.

منشی شورای ولایتی تخار اضافه می‌کند: «هم‌اکنون باشنده‌گان ماورای کوکچه به دلیل افزایش ناامنی‌ها و حضور طالبان در راه‌های منتهی به مناطق‌شان از راه ولسوالی کشم بدخشان رفت‌وآمد می‌کنند».

باشندگان تخار نیز می‌گویند که حکومت به جز از مناطق مرکزی شهر تالقان بر هیچ یکی از ولسوالی‌های این ولایت حاکمیت صددرصدی ندارد و افزون بر طالبان تفنگ‌داران غیرمسوول نیز بر بخش‌هایی از این ولایت حاکمیت دارند. آنان همچنان ادعا دارند که در هر ولسوالی این ولایت گروه‌های مسلح غیرمسوول ایجاد شده و افزایش این روند مردم را نسبت به پایان حاکمیت دولت در این ولایت نگران ساخته است.

زمان‌خان، رییس جامعۀ مدنی در تخار با اظهار نگرانی از تنگ شدن حلقۀ محاصرۀ طالبان بر شهر تالقان، مرکز ولایت تخار می‌گوید که بی‌توجهی حکومت به توسعۀ جغرافیای جنگی این گروه در سال 1399 خورشیدی سبب شد که طالبان بر بخش بزرگی از ولسوالی‌های این ولایت تسلط پیدا کنند.

به گفتۀ او، در حال حاضر جنگ‌جویان طالبان افزون بر این‌ که راه رفت‌وآمد کندز – تخار را به تصرف خود درآورده‌اند، راه رفت‌وآمد بسیاری از ولسوالی‌های این ولایت را نیز زیر کنترل دارند که رفت‌وآمد را برای مسافرانی که فرزندان‌شان در صفوف نیروهای امنیتی هستند و یا با حکومت کار می‌کنند، دشوار و ناممکن ساخته است.

رییس نهادهای جامعۀ مدنی تخار می‌افزاید که افزون بر تهدید طالبان، حضور تفنگ‌داران غیرمسوول وابسته به احزاب سیاسی مطرح کشور نیز بر مشکلات این ولایت افزوده است و خطر تهدید فروپاشی را در این ولایت بیشتر ساخته است. به سخن رییس نهادهای مدنی تخار، در هر ولسوالی گروه‌های مسلح غیرمسوول که خود را متعلق به جریان‌های سیاسی می‌دانند ایجاد شده و اگر جلو خودسری‌های تفنگ‌داران غیرمسوول در این ولایت گرفته نشود، همزمان با تحرکات نظامی طالبان و افزایش حمله‌های تهاجمی آنان خطر گسترش بحران و سقوط این ولایت نیز وجود دارد.

اعضای شورای ولایتی تخار با اظهار نگرانی از افزایش خشونت‌ها و تشدید نزاع‌های محلی می‌گویند اگر حکومت برای پایان دادن به فعالیت و حضور تفنگ‌داران غیرمسوول تدبیری نسنجد، با افزایش حمله‌های تهاجمی طالبان و خودسری‌های تفنگ‌داران غیرمسوول مدیریت بحران موجود در این ولایت از کنترل حکومت مرکزی بیرون می‌شود.

فعالان مدنی، اعضای شورای ولایتی و باشنده‌گان تخار می‌گویند که گسترش جغرافیای جنگی طالبان در این ولایت و حضور تفنگ‌داران غیرمسوول افزون بر این ‌که تخار را در معرض خطر سقوط قرار داده، بخش بزرگی از ولسوالی‌های ماورای کوکچه را نیز به پایگاه قاچاق‌بران مواد مخدر بدل ساخته است. به گفتۀ آنان، اگر حکومت برنامه‌های عملی را جهت مهار وضعیت نابسامان وجود در این ولایت روی ست نگیرد، خطر تغییر معادله به سود طالبان به قوت تمام وجود دارد و با این اقدام مدیریت بحران در شمال‌شرق کشور از کنترل حکومت بیرون خواهد شد.