لینا علم، هنرپیشۀ سینما، تلویزیون، تیاتر و فعال حقوق اجتماعی است که از سال 1377 خورشیدی به این‌سو مصروف کارهای هنری – سینمایی در بیرون و داخل کشور است. خانم علم در ماه قوس امسال تندیس زرین «بهترین بازی‌گر» نقش اول زن را برای بازی در فیلم «حسن» از جشنوارۀ ملی لاجورد دریافت کرد و شمار جایزه‌هایش را به ۱۳ جایزۀ جشنواره‌یی و افتخاری افزایش داد. او این جایزه‌ها را از جشنواره‌های داخلی و خارجی دریافت کرده است.

بانو علم از آغاز زنده‌گی هنری‌اش تاکنون در فیلم‌های بیش از ده کارگردان داخلی از جمله رویا سادات نقش مرکزی را داشته است. او نخستین بار در سال ۱۹۹۸ با بازی در فیلم «سرزمین بیگانه» از ساخته‌های حفیظ آصفی وارد جهان سینما شد. او در کنار هنرپیشه بودن در شماری از جشنواره‌های داخلی و خارجی به ‌عنوان داور نیز برگزیده شده است.

لینا علم تاکنون در ۱۲ فیلم بلند و پنج فیلم کوتاه نقش مرکزی را بازی کرده است. او همچنان در بخش فیلم، سریال و تیاتر با سه کارگردان خارجی (مسعود اطیابی از ایران، مکس‌واکر از آسترالیا و شوستر از آلمان) نیز همکاری داشته است. لینا علم کار «استیون اسپیلبرگ» کارگردان امریکایی را بیشتر می‌پسندد. خبرگزاری نشانه به بهانۀ دریافت تندیس بهترین نقش اول زن مصاحبۀ کوتاهی را با لینا علم پیرامون دیدگاه هنری و سینمایی‌اش انجام داده است که به گونۀ پرسش و پاسخ در زیر ارایه می‌شود:

پرسش: احساس‌تان پس از دریافت تندیس زرین بهترین نقش اول زن از جشنوارۀ لاجورد چگونه بود؟

پاسخ: در اصل حتا از نامزد شدن نامم در این جشنواره به ‌عنوان بهترین نقش اول زن هم خبر نداشتم. در وسط یک نشست آنلاین از طریق پیام‌های تبریکی دوستانم آگاه شدم که جایزۀ بهترین نقش اول زن برای من رسیده است. در حقیقت غافل‌گیر و شگفت‌زده شدم و در نهایت خوش‌حال هستم و دریافت این جایزه برایم یک افتخار است.

پرسش: کدام فیلم‌تان را بیش‌تر دوست دارید، حسن یا نامه‌یی به رییس‌جمهور؟

پاسخ: من تاکنون فیلم حسن را ندیده‌ام، اما این دو فیلم از بُعد سوژه و پرداخت چگونه‌گی داستان از هم تفاوت دارند. از این‌رو، نمی‌توانم چیزی بگویم.

پرسش: به عنوان یک هنرپیشۀ زن چه تفاوتی میان سینمای پیش از ۲۰۰۰ و سینمای ۲۰ سال پسین افغانستان است؟

پاسخ: به نظر شخصی من اواخر دهۀ ۷۰ و ۸۰ میلادی دوران طلایی سینمای افغانستان بود. در آن زمان باوجود شرایط تنگ ایدیولوژیک فیلم‌های آبرومندانه‌یی ساخته ‌شده است. به این معنا که باوجود امکانات کم در آن‌‌ سال‌ها فیلم‌های خوبی ساخته ‌شده‌، اما نمی‌خواهم هر دو دوره را مقایسه کنم. چون حالا امکانات و وسایل پیشرفته‌یی در دسترس داریم و همچنان از بُعد سوژه نیز نسبت به گذشته آزادتر هستیم و حق انتخاب داریم. در حال حاضر فیلم‌ها شامل گردش جشنواره‌های جهانی نیز می‌شوند. باوجودی این ‌همه در دو دهۀ پسین سینمای افغانستان از زاویۀ امنیت و اقتصاد در وضعیت خوبی قرار نداشته است.

پرسش: کار کدام کارگردان افغانستان را دوست دارید؟

پاسخ: از این‌ که هنوز نتوانسته‌ام کار همۀ کارگردانان افغانستان را ببینم، نمی‌توانم چیزی بگویم.

پرسش: کار کدام بازی‌گر مرد افغانستان را دوست دارید؟

پاسخ: پیش‌کسوتان سینمای افغانستان اعم بازی‌گران زن و مرد الگوهای من هستند و همچنان در پهلوی بازی‌گران نسل نو کارهای ممنون مقصودی، مرتضا علوی، حاجی گل اسیر و رسول ایمان خوشم می‌آید، اما در هنگام کار با عزیز دل‌دار خود را راحتتر احساس می‌کنم.

پرسش: آیا در سینمای افغانستان وضعیت و زمینۀ بازی‌گری در فیلم برای بانوان مساعد است؟

پاسخ: بلی! اما شوربختانه از این که سینمای افغانستان تولید زیادی ندارد، مشکل است بازی‌گری به ‌عنوان یک شغل‌ درآمدزا انتخاب شود. همچنان در میان جامعه و خانواده‌ها نسبت به بازی‌گری زنان مخالفت‌هایی وجود دارند، اما روی‌هم‌رفته زمینۀ بازی‌گری و هنرپیشه‌ بودن برای زنان در سینمای افغانستان مساعد است.

پرسش: دیدگاه‌تان در پیوند به جشنوارۀ زنان هرات به رهبری رویا سادات چگونه است؟

پاسخ: جشنوارۀ زنان هرات با رهبری و مدیریت خوبی برگزار می‌شود و امیدوارم در آینده نیز این جشنوارۀ سینمایی به شکل دوام‌دار برگزار شود، اما در پهلوی جشنواره‌ها، من بیش‌تر طرف‌دار تولیدات داخلی هستم و ای ‌کاش سینمای افغانستان سال ۱۵ تا ۲۰ فیلم تولید می‌داشت تا بیش‌تر به نمایش گذاشته می‌شدند و خوب‌تر تحلیل و نقد صورت می‌گرفت.

پرسش: کدام ژانر سینمایی را دوست دارید؟

پاسخ: ژانرهای درام، جنایی و هیجان‌برانگیز را بیش‌تر دوست دارم و در همین‌ ژانرها راحت می‌توانم نقش بازی کنم.

پرسش: فیلم‌های کدام‌یک از این سه کارگردان زن را بیش‌تر می‌پسندید: صحرا کریمی، رویا سادات و شهربانو سادات؟

پاسخ: تا هنوز فیلم هنری – داستانی خانم صحرا کریمی را ندیده‌ام و همین‌گونه فیلم‌های بُلند شهربانو سادات را نیز تماشا نکرده‌ام و تنها با خانم رویا سادات در فیلم «نامه‌یی به ریس جمهور» همکاری داشتم. از این‌رو، منصفانه نیست که در این ‌باره چیزی بگویم.

پرسش: شهروندان افغانستان بیش‌تر به کدام نوع سینما نیاز دارند؟

پاسخ: شهروندان افغانستان به سینمای عامه‌پسند ضرورت دارند. کارگردانان باید مخاطبان داخلی را جذب فیلم‌های‌شان کنند. هدفم این است که فیلم‌های عامه‌پسند و آبرومندی ساخته شود که تماشاگر داخلی بتواند با آن‌ هم‌ذات‌پنداری داشته باشد و رابطه برقرار کند، اما در حال حاضر بیشتر فیلم‌های روشن‌فکرانه و تجربی ساخته می‌شود که مخاطبان اندکی دارند.

پرسش: نقش رسانه‌ها را در قسمت توسعۀ صنعت سینما چه اندازه مهم می‌دانید؟

پاسخ: رسانه‌ها می‌توانند نقش برجسته‌یی میان سینما و مخاطبان در داخل افغانستان داشته باشند. چون در یک کلیت، تماشاگران داخلی با فیلم‌های داخلی نتوانسته‌اند ارتباط دایمی برقرار کنند. به ‌جای آن بیش‌تر فیلم‌های خارجی می‌بینند. مخاطب افغانستانی تنها در بزرگ‌شهرها زنده‌گی نمی‌کنند؛ بلکه همۀ افغانستان را دربر می‌گیرد. نباید معیار سنجش ما تنها مخاطبان شهرهای بزرگ باشد. این جاست که رسانه‌ها می‌توانند سینمای کشور را با روش‌های متفاوت به همۀ شهروندان کشور معرفی کنند. رسانه‌ها روی ذهن مردم تأثیرگذار می‌باشد.

پرسش: آیا می‌شود دربارۀ سینما و فیلم‌های آبرومند توضیح دهید؟

پاسخ: هدفم از سینمای آبرومند یعنی فیلم‌های پُرمحتوا و عامه‌پسند است. به طور نمونه در گذشته فیلم‌های چون گناه، فرار، صبور سرباز و دختری با پیراهن سپید را داریم که چنین فیلم‌ها هم برای مخاطب عام و هم برای مخاطب جدی تولید شده‌اند و هر کسی می‌تواند به ‌راحتی این فیلم‌ها را تماشا کند و با آن رابطه برقرار کند. همچنان مخاطبان چنین فیلم‌ها همۀ شهروندان را دربر می‌گیرد، اما در حال حاضر تعدادی از فیلم‌ها به ‌شدت بازاری، پُرهزینۀ، بسیار با کیفیت پایین و بدون محتوا تولید می‌شوند که فیلم‌های عامه‌پسند و آبرومند نیستند. چون برای طبقۀ مشخصی از جامعه تولید می‌شوند و این ‌چنین فیلم‌ها فاقد اندیشه و محتوا می‌باشند. این‌گونه فیلم‌ها حتا پُرمخاطب هم نیستند.

پرسش: آیا در حال حاضر مصروف بازی در کدام فیلم جدید هستید؟ اگر بله، کدام فیلم؟

پاسخ: نه! فعلاً نظر به شرایط «کووید ۱۹» مصروف کار در هیچ فیلمی نیستم، اما از کرونا، برنامه‌هایی در تیاتر و فیلم روی دست دارم.

پرسش: به عنوان آخرین پرسش، گفته‌های‌تان به مخاطبان خبرگزاری نشانه چیست؟

پاسخ: امیدوارم مخاطبان خبرگزاری نشانه به ‌طور دایمی علاقه‌مند این خبرگزاری باشند؛ نه موقتی و کارهای این خبرگزاری با گذشت هر روز بهبود یابد.

در پایان خیلی ممنون از شما که زمینه را فراهم ساختید که با هم پیرامون کارهای هنری – سینمایی گفت‌وگویی داشته باشیم.