فقر فراگیر، نبود فرصت‌های کاری و نا گزیزی‌های روزگار سبب شده است تا روزانه ده‌ها تن از جوانان بدخشان راه مهاجرت به کشورهای ایران، ترکیه و کشورهای اروپایی را در پیش گیرند؛ راهی که بعضاً برای شماری از این جوانان برگشت ناپذیر و برای شماری دیگری با رد مرز شدن اندوه بی‌کران به همراه داشته است.

مسوولان ادراۀ امور مهاجرین بدخشان می‌گویند که آمارهای بدست آمده از طریق دفتر بین المللی مهاجرت (IOM) که به گونۀ آنلاین به ثبت می‌رسد، نشان می‌دهد که بدخشان در سطح افغانستان در صدر ردِ مرزی‌ها قرار دارد.

عبدالواحد طیبی، رییس ادارۀ امور مهاجرین بدخشان به خبرگزاری نشانه می‌گوید: « در سال‌های گذشته در طول سال 100 رد مرزی از بدخشان به ثبت می‌رسید اما امسال تنها در هر هفته 200 ردِ مرزی را به به ثبت می‌رسانیم».

به گفتۀ رییس امور مهاجرین بدخشان در یک و نیم ماه گذشته 817 تن از جوانان ولسوالی ارگو و بعضی ولسوالی‌های نزدیک به شهر فیض آباد مرکز این ولایت از مرزهای ترکیه و ایران رد مرز شده و در سیستم ادارۀ بین المللی مهاجرت به ثبت رسیده‌اند.

طیبی می‌افزاید: « رد مرزی‌های ولسوالی‌های نزدیک به مرکز خود را ثبت سیستم می‌کنند اما رد مرزی‌های ولسوالی‌های دور دست با وجودی‌که آمارشان زیاد است به نسبت دوری راه رفت و آمد نمی‌توانند که خود را ثبت سیستم ادارۀ بین المللی مهاجرت نمایند.»

شماری از جوانان رد مرز شده می‌گویند که آنان با قبول هزاران مشکل و فریب قاچاق‌بران، خود را تا مرزهای ترکیه و ایران رسانده اند اما سر انجام پولیس مرزی این کشورها با برخورد غیر انسانی آن‌ها را باز داشت و دوباره به کشورشان برگشتانده است.

جوانان رد مرز شده می‌گویند که آنان در پی تنگنای روزگار و بیکاری روز افزون مجبور شدند تا دل به دریا بزنند و راه مهاجرت را در پیش بگیرند.

عدم پرداخت دست‌مزد از سوی کار فرمایان، فروش مهاجران، دست به دست شدن آنها میان چندین قاچاق‌بر تا رسیدن به ایران و ترکیه، لت و کوب توسط مرزبانان، توهین و تحقیر، بازداشت و مصادره پول مهاجران از عمده‌ترین مواردی‌اند که مهاجران بخت برگشته در این کشورها تجربه کرده‌اند.

حبیب الله، یک‌تن از جوانان بدخشان که حدود یک‌سال پیش، برا اساس فریب قاچاقبران ابتدا به ایران رفته و سپس قصد سفر به ترکیه را داشت، حکایت تلخی از زندگی دارد. وی می‌گوید، نه تنها تلاش‌هایش جهت رسیدن به ترکیه ناکام ماند بلکه افزون بر لت و کوب در اردوگاه‌ها، پول‌هایش را نیز پولیس ایران گرفته و رد مرز‌اش کرده‌اند.

به گفتۀ وی مثل او هزاران جوان دیگر که با صاحب کاران ایرانی کار کرده‌اند، بدون آن‌که معاش‌شان را بگیرند ردمرز شده‌اند.

رحیم‌الله، باشندۀ ولسوالی ارگو و دانش آموختۀ ادبیات و علوم بشری دانشگاه بدخشان می‌گوید، پس از آن‌که چندین سال تلاش و انتظار او برای پیدا کردن کار بی نتیجه ماند تصمیم گرفت که برای تأمین آیندۀ بهتر به کشور ترکیه برود اما پیش از رسیدن به ترکیه پولیس مرزی این کشور وی را رد مرز کرده است.

رحیم‌الله می‌گوید، افزون بر این‌که فرصت کار در افغانستان برایش فراهم نشده است، هیچ‌گونه کمکی از سوی نهادهای کمک کننده نیز دریافت نکرده است.

وی می‌گوید: « حالا قرض‌دار شدم و به مقصد هم نرسیم، دولت و نهادهای کمک کننده باید توجه به حال ما داشته باشند تا حداقل پول قاچاقبری را که بدهکار هستیم بپردازیم.»

رئیس امور مهاجرین بدخشان با تأیید مشکلات رد مرزی‌ها می‌گوید که تمرکز بیشتر نهادهای کمک کننده به بی‌جا شده‌گان جنگ است و کمتر به رد مرزی‌ها و عودت کننده‌گان می‌پردازند.

به گفتۀ رییس مهاجرین بدخشان در سال روان برای هریک از 300 تن رد مرزی‌های سال‌های گذشته از سوی سازمان غذایی جهان 18 هزار افغانی کمک صورت گرفته است.

با این حال مسوولان دفتر ولایتی کمیسون مستقل حقوق بشر بدخشان با ابراز نگرانی از افزایش روز افزون مهاجرت‌ها می‌گوید که آمار‌های رسیده از نهادهای دولتی نشان می‌دهد  که 50 درصد از جوانان بدخشان به مهاجرت‌های غیر قانونی روی آورده‌اند.

عارفه نوید، مسوول دفتر ولایتی کمیسیون مستقل حقوق بشر بدخشان می‌گوید در هر روستای این ولایت از هر  100 جوان 50 تن آن‌ها به دلیل فقر و بیکاری اقدام به مهاجرت‌های غیر قانونی می‌کنند.

حکومت افغانستان بر اساس قانون مبارزه با قاچاق انسان و مهاجران مکلف است که افزون بر ایجاد هماهنگی و همکاری بین‌المللی در امر مبارزه با قاچاق انسان و قاچاق مهاجران، با جرایم قاچاق انسان و مهاجران مبارزه جدی نموده، علیه جرم قاچاق انسان و مجازات مرتکبین آن‌ اقدام نماید.

بر مبنای ماده چهارم قانون مبارزه با قاچاق انسان و قاچاق مهاجران کمیسیون عالی مبارزه با قاچاق انسان و مهاجران در سطح کشور تحت ریاست وزیر دادگستری با 16 عضو از نهادهای دولتی و مدنی و بر مبنای ماده هشتم این قانون، کمیسیون‌های ولایتی در سطح ولایات تحت ریاست والیان با 17 عضو از مسوولان اداره‌های محلی و نهادهای مدنی ایجاده شده است که به منظور بررسی موارد مربوط به قاچاق انسان هر ماه یک‌بار تشکیل جلسه می‌دهند.

مهاجران اما می‌گویند که نه تنها هیچ یک از قاچاق‌بران تا هنوز بازداشت نشده‌اند  بلکه کوچک‌ترین اقدامی برای حمایت و جبران خساره به مهاجران از سوی حکومت در بدخشان صورت نگرفته است.

افزایش روز افزون فعالیت‌های قاچاق‌چیان و خالی شدن سکنه‌ها ناشی از مهاجرت بیش از حد روستاییان، حکومت افغانستان را در برابر مبارزه نفس‌گیر با پدیده قاچاق انسان و مهاجران و ایجاد فرصت‌های کاری برای آنان قرار داده است.