خانقاه داری دونیم

افغانستان ترکمنلری ارا خانقاه‌دارلیک مدنیتی دوام ایتیشی

neshananews

05 May 2021

بوندن قریب یوز ییل آلدین ترکمن قومی نینگ بیر ییریک باشلیغی « قیزیل ایاق» خلیفه سیگه مشهورحاجی عابدنظربخارا دن اوتیب جوزجان ولایتی حدودیده استقامت اختیار قیلدی. حاضر بو منطقه قیزیل ایاق خلیفه سی قشلاقی گه مشهور بولیب قالگن. بو ترکمن روحانی شخصیت قریب ایککی مینگ عایله بیلن آمو دریا دن اوتیب حاضرگی جوزجان ولایتی حدودیده بیر خانقاه قوردی. ایندی قریب یوزییل اوترخانقاه‌دارلیک، دینی مدرسه و مهمان نوازلیک عرف و عنعنه سی اونی اولاد و نبیره لری تمانیدن ایزلنیب کیلماقده. قیزیل ایاق قشلاقی جوزجان ولایتی « خواجه دوکوه » تومنی ده جایلشکن. بو منطقه آقسقاللری روایت لریگه کوره حاضرچه قیزیل ایاق خلیفه سی خانقاه سی اطرافیده ایککی مینگ گه یقین ترکمن عایله لر یشب کیلماقده. رمضان آی لریده بو خانقاه باشقه هروقت دن کوره گوجوم راق بوله دی. خانقاه نینگ گوجوملیک سببی رمضان آیی ده افطارلیک بیریش و بو مردم نینگ مهمان نوازلیک عنعنه لریگه تیگیشلی دیر.قیزیل ایاق خلیفه سی اولادی رمضان آی ده هر کونی ۵۰۰ دن ۶۰۰ کیشی گه افطارلیک تیارلیدیلر. بو عنعنه یوزییل دن بیری بو منطقه ده یشه یاتکان ترکمنلر اره سیده دوام ایتیب کیلماقده و ایندی لیک ده ایسه بو مردم نینگ مدنیت لری جمله سیدن بولگن.


خانقاه نینگ مدرسه سیده یاش قیز و اوغیل باله لر دینی مضمون لرنی اوقیدیلر. هرچند سونگی ییل لرده دینی مدرسه لر درسلیک لری اوتمیش گه قرگنده بیر آز اوزگرگن اما قیزیل ایاق خلیفه سی خانقاه سیده ترکمن لرنی بیوک شاعری مخدوم قلی فراغی و امیرعلیشیرنوایی و حافظ و سعدی نی فارسی و اوزبیکی شعرلری طلبه لرگه درس بیریله دی. بو خانقاه نی ادبی و مدنی درسلیک لری باشقه مدرسه و خانقاه لر درسلیک لریدن انچه فرقلی بولگنی اوچون بو مدرسه نی باشقه لردن اجرتکن.
قیزیل ایاق خلیفه سی اولادلریدن بیری عبدالحکیم مخدوم ترکمن لرنی بو شخصیتی سی حقیده دیدی قیزیل ایاق خلیفه سی تصوف ده نقشبندیه طریقه سی ایزداشی ایدی. بو طریقه اساسچی سی خواجه بهاالدین محمد نقشبند بخارایی دیر. اونی معلوم قلیشیچه قیزیل ایاق خلیفه سی امیرامان الله خان، امیرحبیب الله کلکانی و محمد ظاهرشاه حاکمیتی دوریده حیات اوتکزگن. اونگه کوره مرئم، حاجی عابدنظر اولادلری هم قیزیل ایاق لقبی بیلن تانیدیلر.


قیزیل ایاق قشلاقی بو قوم باشلیغی گه کوره حاضرچه قیزیل ایاق خلیفه سی اولادلری ترکیه، ترکمنستان و افغانستان ده حیات کیچیریب کیلماقده لر، اما جوزجان ولایتی نی خواجه دوکوه تومنیده جایلشکن قیزیل ایاق خلیفه سی خانقاه و مدرسه سی هلی هم فعال دیر و دینی مراسم لر و طلبه لرنی تربیه لش بویچه اوز مسولیتی بجره دی. مخدوم جنابلرینی ایتیشیچه بو خانقاه ومدرسه ایشلرینی آلغه سوریش اوچون خلیفه نی اولاد و قوم وقرینداش لری هرییلی مالی یاردم یغیب و مدرسه مسولی گه جونته دیلر. اونی تاکیدلیشیچه قیزیل ایاق خلیفه سی ایزداش لری بیرلیک وبیردم لیک گه جدی اعتبار قرتیب و قیزیل ایاق قشلاقیده برچه ملتلر و قوم لر خلیفه لریدن میراث قالگن مهمان نوازلیک و شونگه اوخشه گن عرفه عنعنه لرنی دوام ایتیریب کیلماقده لر.
بو خانقاه و دینی مدرسه رمضان کیچه لریدن حاضرچه پارسی تیلی ایسکی ادبیاتی مهمانسرای گه ایلنگن و هلی هم هر بیر رهگذر اونی دسترخوانی گه اولتیریب اوز قارنی نی تویغزیش گه امکانیت تاپه دی.


قیزیل ایاق خلیفه سی عمک بچه سی بولگن عبدالحکیم مخدوم جنابلری حاجی عابدنظردن میراث قالگن عرف وعنعنه لرنی دوام ایتیروچی شخص دیر. اونی معلوم قلیشیچه افغانستان اخبارات واسطه لری آرقلی قیزیل ایاق خلیفه سی و اونی ایزداش لری حیاتی و مدنی میراث لری حقیده به تفصیل معلومات لر نشر بولمگن اما مخدوم جنابلری مملکت یازوچیلری و مدنیت اربابلری قیزیل ایاق خلیفه سی حیاتی و ایجادیات لری حقیده تحقیقات لر قلیش لریدن امید بیلدیره دی.
افغانستان سابق خبر و مدنیت وزیرلی سید مخدوم رهین ۱۳۹۲ هجری ییل ده قیزیل ایاق خلیفه سی حیاتی و ایجادیاتی حقیده بیر سیمینار اوتکزگندی اما کورینیشی دن بو سمینارده کوریب چیقیلگن موضوع لر اخبارات واسطه لردن اونچه لیک عکس ایتیریلمگن.
قیزیل ایاق خلیفه سی نقشبندیه طریقه سی ایزداشی بولیب ۸۰ ییل عمر کوریب نهایت ده ۱۳۳۵ نچی شمسی ییل ده اوز قشلاقی ده حیات دن کوزیمدی و « بیر لیک و بیردم لیک» اسمیده اوزیدن بیر ییریک مدنیت نی میراث قالدیردی.