بیز بیلن یاکه بیزگه قرشی؛ طرفسیزلیک یۉق
neshananews
03 August 2021امریکا حربیلری نینگ مملکت‌دن چیقیشی، طالبان حرکتی نینگ کوچه‌ییشی و گروه نینگ مملکتده تأثیری نینگ کېنگه‌ییشی افغانستان‌نی مهم و تاریخي باسقیچگه یوزمه‌یوز قیلگن. کۉرینیشی‌دن، ایگیرمه ییللیک دولت- ملت قوریلیشی، سیاسي اۉیینلر و ترقیاتدن سۉنگ، مملکت ینه زۉروانلیک، تروریزم و قشّاقلیک دوریگه کیریب بارماقده. اساسي عیبدارلر – طالبان و باشقه افراطی گروهلر دیر‌که، اولر اوچون امریکالیکلر و منطقه‌ده‌گی دولتلر سۉنگگی ییللرده کۉپراق کوچ و حربي مانورگه اېگه بۉلیش اوچون سیاسي و حربي میداننی تأمینله‌گن. بو گروهلرنی کوچه‌یتیریش نینگ اېنگ مهم عامللریدن بیری، اولرگه دنیا و منطقه مملکت لری تمانیدن میدان بېریش دیر.
بو مهم لحظه‌لر اۉتگن ایگیرمه ییللیک قدریتلرنی حمایه قیلیش اوچون ایچکی اتفاق‌نی طلب قیله‌دی. بو قدریتلر مینگلب آدملر قانی و میلیونلب دالرلر بیلن حاصل بولگن، افغانستان نینگ ایگیرمه ییللیک کوچی و قدرتی و بو اېر نینگ قشّاقلیگی و بختسیزلیگیدن اذیت چېکه‌یاتگن آدملر افغانستان ترقیات و تینچلیک رنگینی کۉریشی اوچون بو قدریتلر نینگ موجودلیگیگه یۉل آچیب بېردی. اما بوگون افغانستان نینگ بو قدریتلری و موجودلیگی هلاکت یاقه‌سیده توریبدی و جدّي خوف همه اوچون تشویش توغدیرماقده.
سۉز اېرکینلیگی، دین و آزچیلیکلر حقوقلری، دېموکراسی یاکه مملکت تدقیقاتچیسی اومر سدر نینگ سۉزلری بیلن ایتگنده “شریر دېموکراسی” طرفداری بۉلیشی کېره‌ک؛ چونکه مؤلف گه کوره، یاووز دېموکراسی نینگ موجودلیگی دېموکراسی نینگ یۉقلیگیدن یخشیراق دیر، بو یۉتوقلر حاضر خوفی آستیده تورگن، و اونی سقلش اوچون طالبان گه قرشی توریشدن باشقه یۉل یۉق. بو شرایطده توریش، کوره‌شیش و اۉزینی، وطن و قدریتلرنی حمایه قیلیش انساني، اسلامي و اخلاقي وظیفه و مسوولیت گه ایلنگن. افغانستان خلقی، امان قالیشی اوچون توریشی و اونینگ ویران بۉلیشی نینگ آلدینی آلیشی کېره‌ک.
اما افغانستانده بو اولکه‌نینگ نانینی یېب، آچیق هواده و موجود شرایطده نفس آله‌یاتگنلر، حاضر طالبان نینگ وحشيلیکلرینی و زۉرآورلیکلرینی کوزیم ماقده‌لر. بو آدملر طرفسیزلیک کورستیب و اۉزلرینی طالبان و افغانستان حکومتی اۉرته‌سیده واسطه‌چیلیک قیلیشلری کېره‌ک، دېب حسابله‌یدیلر و اۉز سۉزلری بیلن ایتگنده، افغانستان خلقینی بیر -بیریگه یقینلشتیره‌دیلر، یاکه اېنگ خوش‌بینلیک حالتده، بو حق و باطل کوره‌شده، هیچ بیر تمان دن طرفدارلیک قیلمسلیک‌لرینی ایتیشماقده‌لر.
افغانستان خلقیدن قصاص آلیش اوچون کېلگن و جمهوررییس بیرینچی امرالله صالح ایتگنی دیک، همه دن مسلمان بۉلیش سیناوونی آلیش اوچون کېلگن گروه اوچون قانون، حیات یۉلنی و پاکستان نینگ ” اکوره‌خاک ” مدرسه سی فکرینی اهالی گه یکلنتریب و مملکت اهالی‌سینی قیرغین قیلیش و اۉلدیریش کیلگن گروه ني حمایه قیلماقچی. بونده‌ی نازک تاریخي وضعیتده، بعضی آدملر طرفسیزلیک ني تن الیب مملکت ده نمه یوزبیریشی ني تماشاقیلیب در حقيقت طالبان بیلن همدل بولگن.
بو گروه بې‌طرفلیک کۉرسه‌تیش بیلن طالبان و ترورچی گروهلرنی قۉللب -قوّتله‌یاتگنینی یه‌شیره آلمه‌یدی. بونده‌ی وضعیتده یا طالبانگه و بو وحشي گروه نینگ موزلب قالگن آنگیگه قرشی توریش و طالبانگه قرشی خوفسیزلیک-مدافعه کوچلری بیلن یانیده جنگ قیلیش ، یگانه یۉل دیر، یاکه طالبلرگه خالصانه همدردلیک بیلدیریش و بو گروهنی قۉللب-قوّتلش. طرفسیزلیک نی معناسی یۉق. امریکا نینگ سابق جمهوررییسی جورج بوش نینگ سۉزلری، گرچه اونینگ بیاناتیده ناتۉغری بۉلسه-ده، حاضرگی افغانستانده صادق دیر و عملی بولیشی لازم.
جورج بوش باشقه دولتلرگه ایتکندی یا تروریزم و القاعده بیلن کوره‌شده امریکا بیلن همکارلیک قیلیشلری کیره‌ک یاکه بو ترورچی گروهلر یانیده توریب امریکا قرشی کوره‌شیش نی ایتدی. اېندی بې‌طرفلیک یۉق. باشقه‌چه قیلیب ایتگنده، افغانستانده‌گی اوروشده و بو مملکت نینگ تاریخي لحظه‌لریده فقط ایککی یۉل بار. یاکه خوفسیزلیک و مدافعه کوچلری بیلن بیرگه مدنیت، رواجلنیش و قَیته قوریش دشمنی بۉلگن طالبانگه قرشی کوره‌شه‌سیز، یاکه سیز بو توزیلمه، خلق و حکومتگه قرشی توره‌سیز. دین تدقیقاتچیسی کبیر صالحي بې‌طرفلیک یعنی جدانسیزلیک دېب یازگن. بو جمله منطقي هر کیم نینگ حیاتیده سرلوحه بۉلیشی کېره‌ک، شونده‌ی نازک وضعیتده بې‌طرفلیک نینگ معناسی یۉق.
اونینگ سۉزلریگه کۉره، افغانستان نینگ بارلیگی و خلقی خوف آستیده بۉلگن بونده‌ی لحظه‌لرده بې‌طرفلیک – وجدانسیزلیک، جنایت و تروریزمگه همدردلیک‌دیر. بعضیلر بې‌طرفلیک اولرنی قوتقریشی ممکن دېب اۉیلشه‌دی، لېکن اولر طالبلر کۉپ ییللیک محروملیکنی باشدن کېچیرگنینی اونوتیشه‌دی و اگر اولر بیر کون آدملرگه اېتیب بارسه‌لر، شونچه‌لیک کۉپ جنایت و وحشيلیکلرگه یۉل قۉیه‌دیلرکی، خلقنی یۉق قیله‌دی. یوریش و گپیریش قابلیبی – یۉق دېمسلیک و تنقید قیلیش اېمس.
همه طالبان و طالبانچیلیک فکریگه قرشی توریشی کېره‌ک. ضیالیلر، حربيلر، جهادی قوماندانلر، شاعر و یازووچیلر، اېرککلر و عیاللر اۉزلری و افغانستان نینگ امان قالیشی اوچون بو گروهگه قرشی توریشلری کېره‌ک. بې‌طرفلیک یۉق و اصلیده بې‌طرفلیک – وجدانسیزلیک، یامانلیک و دشمنگه همدردلیک مثالِ‌دیر. طالبان آدملرنی سۉییب، اېرگه و و آسمانگه اۉت قۉییب، بو فکر نامینی طرفسیزلیک دېب اته‌سه بوله‌می، قنده‌ی قیلیب جیم توره‌میز. خلاصه طرفسیزلیک یۉق؛ یاکه بیز بیلن یاکه بیزگه قرشی.
