
حربي مشق؛ غور عیاللری نینگ طالبانگه یوللگن پیامی نیمه؟
گرچه تاریخ، جنگلر و حربي قهرمانلیکلر نینگ اکثریتینی اېرککلر گه تیگیشلی دیب بیلسه-ده، کۉپلب عیاللر تاریخ دوامیده ظلم و ستمگه قرشی توریب، قربان بۉلیشگن. اوروشلرده حقیقي یاکه رمزي معناده عیاللر نینگ بارلیگی اۉتمیشده و حاضرده اوروش نینگ اېنگ مهم ترکیبي قِسملریدن بیری حسابلنهدی. بویوک روم و فارس امپراطورلیکلری تاریخیده و اسلام و عیسويلیک اۉرتهسیدهگی دیني اوروشلر حقیده حکایه قیلیشده عیاللر هر دایم جنگ میدانلریده غلبه و مغلوبیتنی انیقلهدیلر و اولر نینگ موجودلیگی کتّه جنگلرده غلبه قازانیشیگه سبب بۉلگن.
باشقه تاماندن، عیاللر انسانیت تاریخیدهگی اوروش نینگ اساسي قربانلریدن بیری حسابلنهدی. اگر اېرکک اۉلدیریلسه، اوی بوزیلسه و تجاوز بۉلسه، برچهسی تۉغریدن-تۉغری و بالواسطه عیاللرگه تأثیر قیلهدی. شونگه قرگنده، اوروشلر تاریخیده عیاللر نینگ بېواسطه اشتراک اېتیشی کمراق بۉلگن یاکه باشقهچه قیلیب ایتگنده، عیاللرنی اورشده اشتراکیدن کمراق روایت قیلینگن. اما اوروشلر نینگ عیاللرگه تۉغریدن-تۉغری و بالواسطه تأثیری اېرککلرگه قرهگنده کۉپراق بۉلیشی ممکن. تاریخ ایسلتکن اوروشلرده دایما عیاللردن قربانلیک آلگن. افغانستان عیاللری اوشبو قیرق ییللیک اوروشده دوام اېتهیاتگن زۉروانلیک و کۉر اوروشلر نینگ اساسي قربانلریدن بیری بۉلگن.
اوشبو کیریش سۉزی بیلن، کېچه یوزلب عیاللر غورده قورال آلیب، طالبلر نینگ قاره مفکورهسی و افراطیت تفکریگه قرشی کورهشیش لرینی اعلان ایتیلر. یېنگیل و آغیر قوراللر بیلن جهازلنگن حربي مانورهده قتنهشگن عیاللر، طالبلر حکمرانلیگینی اېندی قبول قیلمهیمیز و اگر فعالیتلری اوچون جای تارهییب قالسه، گروهگه قرشی کورهشهمیز، دېیه فکرربیلدیرگنلر. اولر نینگ بو هیجانلی حرکتی عراق کردستانی نینگ سنجارشهریده داعشگه قرشی کورهشگن ایزدي قیزلری نینگ اچّیق قیافهسینی اویغاتدی. اېرکینلیک اوچون، داعش و افراطیت گه قرشی کورهشگن بوعیاللر بیر قۉلده قلم، بیر قۉلده قورال بیلن کورشدیلر. غور نینگ اېرکین عیاللری و اولر نینگ حربي حرکتلری تاریخده ظلم و ستمگه “یۉق” دېب ایتگن و عدالت ایزلشده دوام اېتگن برچه عیاللر نینگ قیافهسینی اېسلهتهدی.
بیراق، بیر قطار اهالی بو حربي مانورهنی تنقید قیلیب، بو عیاللر نینگ نمایشکارانه و استفاده جویانه حرکتی اېکنلیگینی ایتیشدی. بیراق، بو آدملر،جنگ میدانیده عیاللر نینگ بارلیگی طالبان و بو گروه جنگچیلریگه بیر نېچته مهم خبرلرنی یوباریشینی انگلتیشی دن بیخبرلر. دیمک بو حرکت افغانستان نینگ بوگونگی و کېلهجگی اوچون ثمرهلی بۉلیشی ممکن بۉلگن و خلقنی طالبانگه قرشی سفربر اېتیش اساسلرینی کۉرسهتهدیگن حرکت ایدی. غوردهگی عیاللر نینگ اوشبو رمزي حرکتی طالبانگه بوتون افغانستان بو گروهگه قرشی توریشگه تیارلیگی تۉغریسیده خبر یوبارهدی. بو نمایش شونی کۉرسهتهدیکی، شهر و قشلاق جایلری اهالیسی، شو جملهدن اېرککلر و عیاللر افغانستاننی طالبلردن حمایه قیلیشگه تیار و طالبلر نینگ افغان خلقی تقدیرینی نظارت قیلیشیگه یۉل قۉیمهیدی.
اوشبو حربي مانوره نینگ ینه بیر خبری شوندهکی، افغانستان نینگ حاضرگی اولادی انسانپرورلیک قدریتلری و معیارلری بیلن اۉسگن و بو اولاد اوّلگی اولاددن توبدن فرق قیلهدی. اوشبو اولاد سۉنگگی ییگیرمه ییل ایچیده تعلیم، اېرکینلیک و تعهدلرنی اۉرگنگن و یامان کونلرده و هجوملرده تروریستی گروهلرگه قرشی توریش و کورهشیش اوچون عذاب چېکن. حقیقت شوکی، طالبلر نسبتاً سوادلی و یوکسک اولادگه دوچ کېلماقدهلر و اولر بو جنگلرده طالبلر تامانیدن مغلوب بۉلیشلری انیق. هرچند طالباندن کېینگی اولادگه سان-سناقسیز تنقیدلر قیلیش ممکن ، اماحاضرگی اولاد اونینگ ضررلریدن اوستون بۉلگن کۉپلب خصوصیتلرگه اېگه اېکنلیگینی تأکیدلش کېرهک.
اوشبو مانور، حتا نمایش بۉلسه هم، مکمللیک، اېرکینلیک و قطعیتلیلیک حقیده خبر بېرهدی و آدملر، اېرککلر و عیاللر، کېکسه و یاش طالبلرگه قرشی توریشگه تیارلیگینی و بو گروه نینگ حکمرانلیگیگه یۉل قۉیمسلیگینی کۉرسهتماقده و افغانستان نینگ اوروش و زۉرآورلیک بیلن تقدیری تعین بولمسلیک ني نمایش ایتیردی. غور عیاللری ینه بورکه و اوی نینگ اسیریده قالیشنی ایستهمسلیکلری، طالبلر و اولرنی قۉلگه کیریتماقچی بۉلگن گروهلرگه قرشی آزادلیک اوچون کورهشیش و قورال آلیش یخشیراق اېکنلیگی تۉغریسیده خبر یوباریشهدی. اوشندای که افغانستان تاریخیده عیاللر مستملکهچیلیک و تجاوزگه قرشی توریشگن اېکن، تاریخده غوری عیاللری بیر وقتلر طالبانگه قرشی بۉلیب، افغانستان نینگ آزادلیگی، مکمللیگی و ترقیاتی اوچون قورال کۉترگنلیکلری هم قید اېتیلیشی اونتیلب بولمس حقیقت گه ایلنیشیممکن.