افغانستان ده اوتيش دوري حكومتي يوزه كيليشي و سياسي وضعيت بير آز يخشي راق بوليشي بيلن، خلق ارا ارگانلر  تورلي ساحه لرده افغانستان بيلن همكارليك قيليش دن سوز بيرديلر. افغانستان گه كوپ مبلغ لر ياردم بولدي و خياباني باله لر حق لريدن حمايه ايتوچي ارگانلر حسابيگه كتته مبلغ لراوتكزيلدي. تورلي پروژه لر قطاريده ياردم يتكزوچي ارگانلر خياباني باله لردن حمايت ايتيش اوچون يولگه قويلگن پروژه لر خراجت لريني تامين لشديلر. بو ارگانلر خياباني باله لردن حمايت ايتيش اوچون ميليون لرچه دالر صرفلشديلر. كوپلب آدملر خياباني باله لر حقلريدن حمايه ايتيش اوچون آوازلريني كوتارديلر و حشمتلي دفترلر ايجاد ايتيب بو قتلم دن حمايت ايتيش ده بيل باغله ديلر. بيرلشكن ملت تشكيلاتي تمانيدن (١٩٨٩) ييلي تصديقلنگن باله لر حقلري كنوانسيوني ١٨ ياشدن قويي بولگن كيشيلرني باله تعريف لشكن. بو كنوانسيون گه مطابق ١٨ ياش ني تولديرمگن باله لر  آغير ايشلرني بجريشدن منع ايتيلگن و دولت لر باله لر تعليم و تربيه سي و اوسيشي بويچه كيرك لي همكارليك لرني بجريشي لازم.

افغانستانده تعليم و تربيه دن محروم قالگن كوپلب باله لر كون كيچيرماقده.بيرلشكن ملت لر تشكيلاتي ني باله لر حقلريدن حمايه ايتوچي صندوقي ( يونيسف) ٢٠١٩ ميلادي ييلي ده افغانستان ده ايككي ميليون دن كوپراق باله لر تويب اوقات لنمسليگي ني اعلان ايتيب بو باله لردن ٤٠ فايزي هم ساغليك ني سقلش خذمتلردن محروم دير.كمبغلليك و قشاقليك درجه سي بلند بولگن و اوروش دوام ايته ياتكان مملكت لرده كوپلب عايله لر سرپرست سيز دير و بو عايله لر روزغاريني باله لر تامين ليدي. در حقيقت خياباني باله لر معماسي بير خلق ارا موضوع دير؛ چونكه اكثر مملكتلرخيابان لريده بونداي باله لرني كوزتيش ممكن. اما بو اچنرلي موضوع اوچنچي جهان و خصوصا افغانستان ده فاجعه لي دير، باشقه مملكت لرده بونچه ليك اچنرلي ايمس. افغانستان ده خياباني باله لر يالغيز ساده ايشچي لر ايمس بلكه اولر مخدره ماده لر قاچاقي سي، مافيا همكاري، كمپني لرني تبليغات وسيله سي و شونگه اوخشه گن ايشلر بيلن بند ديدلر.بو باله لر خيابانلرده اوغيرليك قيليب روحي خسته ليك، عقده و مخدره ماده لرگه اعتياد اولرني خيابان لردن آله ياتكان مزدلري دير.بو باله لرني عقده مندليگي ني هر كوني كابل خيابانلريده كوريش ممكن.

هربير اولكه ني مدني و اقتصادي شرايطي باله لرگه تورلي خيل تاثير يتكزيشي و شونينگ ديك اولرني قنداي ايشلش لري بويچه مثبي تاثير قالديريشي هم ممكن. شو سبب دن استانبول ده خياباني باله لر بير انساني ايش بيلن بند ديرلر و تهران ده باله لر گل ساتيشه ديلر و يا تار چله ديلر، اما كابل ده معتاد بوليب و اولكه نينگ بير خطرلي و بوزغونچي كوچي گه ايلنديلر.

افغانستان نينگ ايش و اجتماعي ايشلر وزيرليگي ده خياباني باله لردن حمايه ايتيش اوچون يالغيز ٦٠ موسسه ثبت بولگن.بو ارگانلر تعليم وتربيه دن علاوه باله لر و عايله لريگه مالي حمايت كورستگنلر. افغانستان دولتي هم كابل و باشقه ولايت لرده باش پناه سيز باله لرگه باش پناه تيارلب و خلق ارا موسسه لردن تامين لنه ياتكان مخصوص بودجه ني صرفليدي. اما خياباني باله لردن حمايه ايتيش اوچون اينگ كوپ مبلغ ني خصوصي موسسه لر صرفلشكن لر.

شونچه ليك پول و شونچه ليك ارگان و موسسه لر بيلن خياباني باله لر وضعيتي اوتميش دن كوره اوته يمان راق دير. بو ارگانلر فعاليتي اوتكن ييللرده نه فقط خياباني باله لر ساني ني كميتيرمه دي بلكه كوزگه كورنرليچه كوپيتيردي.حاضرچه خياباني باله لردن حمايه ايتوچي ارگانلر ايشي نتيجه سي دقت گه سزاوار ايمس، بو كوچسيزليك نينگ اينگ اصلي سببي خياباني باله لرگه تجارتي  وسيله اوله راق باقيش دير.بوندن آلدين خياباني باله لر حق حقوق لردن حمايه ايتوچي كيشي لر اوز مقصدلريگه ايرشيش اوچون باله لر بيلن همكارليك قيلرديلر. مثال اوله راق خياباني باله لردن حمايت ايتيش اوجون بجريله ياتكان پروژه لر عمري ايككي يا اوچ ييل دير؛ بونداي پروژه لر يكونلنيشي بيلن بو موسسه لر علاقه سي باله لر عايله لري بيلن كيسيليب و باله لر قيته اوچ ييل آلدينكي ايشلريده قيته ديلر، يعني خيابانلر يوزيده آغيرايشلرني بجريش.شبهه سيز بو اوچ ييل مدتيده هيچ بير باله ياشليك گه يتميدي.

موسسه لر ايسه باله لريني خيابانلرگه ايشلش اوچون جونته ياتكان عايله لر راضي ليگي ني كسب ايتيش اوچون اولرگه دايم مالي ياردم كورستگن لر ، بو باله لر و عايله لريني بو موسسه لرگه باغلنيب قاليشي باله لرني تعليم و تربيه دن هم محروم قيلگن.باله لري خيابانلرده ايشله ياتكان عايله لر اكثريتي سوادسيز و اولرني مدني وضعيتي اوته قويي سطح دير .شونگه بنا” باله لري كيله جكي اوچون هيچقنداي فكر گه ايگه بولمي باله لرني خداگه تاپشيره ديلر. بو شرايط پروژه اله ياتكان موسسه لر ايشلريني هم آسان راق قيلگن و اولرني تيزراق اقتصادي مقصدلريگه يتكزه دي. دولت گه جوابگر بولمس بو موسسه لرني ايشگه يره مسليكي ني بير دليلي دير. افغانستان دولتي هيچ بير موسسه ايشي ني تيكشيرميدي و اولرني ايشي دن باخبر ايمس.بو موسسه لر فقط مالي جهت دن تامين له يتكان دونرلرگه جوابگرديرلر و بو دونرلر قناعتي ني حاصل قيليش اونچه ليك قيينت هم ايمس. خياباني باله لر وضعيتي ني يخشي لشتيريش اوچون مناسب لايحه لر يوق ليگي بو موسسه لرني ايشگه يره مسليگي ني تصديق ليدي. اوتكن ايگرمه ييل جريانيده نيچه خبري راپور و انسان حق لري تمانيدن يولگه قويلگن بير تحقيق دن باشقه هيچ بير يازمه لايحه باله لر وضعيتي ني يخشي لشتيريش اوچون موجود ايمس.كتته مبلغ لرني صرفلشكن ارگان و موسسه لر بو توغريده ثمره لي ايش قيلمگنلر. شونكه بنا” خياباني باله لر ساني دن حقيقت گه يقين بير رقم دن باشقه، خياباني باله لر عايله لري اقتصادي – مدني وضعيتي نامعلوم دير.

اوته حيرتلنرلي موضوع باله لردن حمايه ايتيش قانون دير. بو قانون ١٣٩٧/١٢/١٤ تاريخ ده تصديق لنيب عمل ده جاري ايتيلدي.اما اجرايي جهت دن مملكت نينگ هيچ جايي ده كوزگه كورين ميدي.احتمال مملكت يشوچي لريدن اون فايزي هم بو قانون بارليگي باخبر بولمسه لر كيرك. بو قانون نينگ ٤٨ نچي ماده سيگه يازيلگن كه”ايش و اجتماعي ايشر وزيرليگي  خياباني وناگران باله لردن حمايت ايتيش اوچون ماليه وزيرليگي و خيير شخصلر همكارليگي بيلن بيرياردم صندوق ايجاد ايتيش ده وظيفه لنتيريلگن.” اما بو ايش حاضرگه قدر بجريلمگن.بوكه نيگه بو قانوني عمل ده جاري ايتيلمگن و اونگه نسبتا” دقت قرتيلمگن خياباني باله لردن حمايت ايتيش اوچون دولت كوچسيزليگي دن درك بيره دي.