جمهوريت یاولری کیملر دیر؟
neshananews
05 June 2021یازوچی: ابومسلم خراسانی
” آمریکایی- افعانستان ” عالی اوقویورتی استادی و محقق عمرصدر ” جمهوری و اوني یاولری” عنوانی بیلن تازه‌لیکده بجرگن تحقیقاتی ده افعانستان ده حاکم تیزیم وضعیتی ني بن یغینیدن سونگ تیکشیریب بحث‌گه آلگن.صدر‌جنابلریگه کوره، حاضرچه ” شریر جمهوريت” مملکت ده حاکم دیر که بو تور جمهوريت، اساسی قانون، مناظره‌یی دموکراسی و وطنداشلیک قدریتلرنی رعایه ایتمیدی.بو کتاب افعانستان استراتژیک مطالعه‌لر انستیتوت تمانیدن باسیب‌چیقاریلگن.
عمر صدر بو کتاب‌ده تاکیدلشکن حالانکه طالبان دهشت توغدیروچی گروه اوله‌راق بن کنفرانسی دن سونگ ايجاد بولگن جمهوريت تیزیمیني نابود قیلیش اوچون قیلچی ني قینی دن چیقارگن، افعانستان ده جمهوريت تیزیمی ني عالی درجه‌لي اجرایی مسووللری، قوم‌پرستلیک، تعصب‌لی، کینگ‌کولمی‌لي فساد، خویش‌خورلیک و سنجش بولمگن سیاستلری بیلن جمهوريت ایلدیزینی افعانستان‌ده قورتماقده و دولتی امکانیتلردن سوءاستفاده قیلیش زمینه‌لرینی مهیا ایتیب افعانستان ده جمهوريت و جمهوريت‌طلبلیک بدنام قیلیب نهایت‌ده بو تیزیم‌ني ایچکری‌دن نابود قیلماقده.
در حقيقت اگر طالبان اوروش و زوروانلیکلر بیلن جمهوريت بساطینی اورته‌دن کوتارماقچی بولسه، مملکت ده بن یغینیدن سونگ حاکم بولگن دولت اربابلری فساد، قوم‌طلبیک و خویش‌خورلیک بیلن جمهوريت تیزیمیني ایچکری‌دن نابود قیلیشده بیل باغلگن.
جمهوريت‌طلبلیک تاشینی بغرلریده اوره‌یاتکان و جمهوريت نقابی آرقه‌سیده اوزلرینی یاشیره‌یاتکان کیشیلرنی وجودیگه جمهوريت‌طلبلیک نشانه‌سي کورینمیدی. مردم‌ني بار و یاغینی تالان تاراج قیلگن بو مفسدلر اوتکن ایگرمه ییل جریانیده اولکه‌گه هیچ بیر تمل و اساسی ایش قیله‌آلمی و جمهوريت غایه‌لریگه مطابق اساسی اوزگریش‌لرینی کیلتیریش اوچون هیچقندای موفقیت کسب ایته‌آلمدیلر، اولر ایندی جمهوريت اسمیدن سوءاستفاده قیلیب بو تیزیم اولرنی بقاسینی کفالت قیلیشی اوچون سعي و حرکتلرینی تیزلشتیرگنلر.
افعانستان‌ده حاکم بولگن جمهوريت تیزیمی حاضر ایککی خطرلی یاو و دشمن بیلن یوز مه یوز دیر؛ دهشتگرچلیک‌ني رواجلنتیرگن طالبان و قوم‌پرست و مفسد حاکملر. دهشتگرچیلیک و فساد، تشقری و ایچکری‌دن بو تیزیم‌نی ایککی خطرلی دشمنی اوله‌راق اوني جانیگه توشکن و اوني ایچکری‌دن و تشقریدن نابود قیلماقده.
طالبان جمهوريت بیلن اوز دشمنلیکلرینی آشکارا اظهار ایتکن، اما جمهوريت‌ني ایچکریده‌گي یاولری طالبان دن کوره اوته خطرلی راق دیر. اولر جمهوريت تیزیمی‌دن فقط سياسي قدرتگه قالیش اوچون استفاده قیلیب و کیکیرتگه گه چه فسادگه باتکنلر. بو قتلم‌ني یالغیز ییللیک سبزوات مصرفی ۳۰ میلیون دالر دیر. ۵۰ فایزی قشاقلیک و کمبغللیک بیلن کون‌کیچیره‌یاتکان مملکت یشوچیلری حاضرچه کروناویروسی اوچینچی تولقینی سبب یگیدیک نان تاپه‌المی احواللری کون اوتیشی بیلن یمان بولیب باریشی گه قره‌می، اما دولت مقاملری ۱۷ تور گوشت مصرف قیلیب و اوتو قیلگن کییم و سیمالری بیلن جمهوريت و جمهوريت‌طلبلیک شعارلرنی بقریشلری افسوسلنرلی حالت دیر.
دولتی اداره‌لرده فساد و خویش‌خورلیک شونچه ایلدیز چاپتیرگن که افعانستان جهان دولتلری آره سیده فسادگه باتکن بیرینچی درجه‌لي دولت تانیلگن. حاضرچه مملکت ده حاکم بولگن وضعیت بونی کورسته‌دي که مدنیت و مدني قدریتلرنی هیچ بیر دولتی مقام سیماسیگه کوریش ممکن ایمس و باشقه تماندن افعانستان محنتکش اهالی‌سي کونده‌لیک نان و جانلری خوفسیزلیگی قیغوسی و غمی گه دچار بولگن. بوندای شرایط گه قرگنده شو مفسد و اوزباش دولت اربابلری جمهوريت‌ني اصلی یولیدن ادشتیریب و اوني بیر ” شریر جمهوريت ” و نفرتلی تیزیم گه ایلنتیرگنلر و اونده جمهوريت خصوصیتلریدن هیچ بیری کوزگه کورینمیدی.
اگر بیر کونی جمهوريت یاولری محکمه بولسه‌لر، جمهوريتنی ایچکی و تشقی یاولری دن بازخواست بولیش لازم. اگر بو اولکه ده بیرکون عدالت تطبیق و تامین بولماقچی بولسه، دولت‌نینگ اول درجه‌لي مقام و مسووللر اسمی بو رویخط‌ني اولیده جایلشتیریلیشی لازم.
معلوم که جمهوريتنی ایچکی یاولری اوغیرلیک، خویش‌خورلیک و اهالی حقلرینی ایاغ‌آستیگه قیلگنلیکلری اوچون محکمه بوله‌دیلر؛ چونکه جمهوريت محکمه‌سیده برچه‌لری افعانستان اهالی‌سيگه جواب قیتیریش‌لری شرط. ایندی سوال بوکه جمهوريت یاولری کیملر دیر و نمه خصوصیت لری بار؟ عالی‌اوقویورت استادی محقق عمرصدر اوته حساس و مهم شرایط ده بو سوال ني اورته‌گه قویگن. بو سوال جوابی معلومدار و یارقین‌دیر.دولت‌نینگ بیرینچی درجه‌لي مقاملری و جمهوريت تیزیمی ني شریر حالت دن قوتقریش اوچون هیچ بیر ایش قیلمگن کیشیلر جمهوريت تیزیمی ني اصلی یاولری دیر.
بو بحث اوندای بیرحالده اورته‌گه قویلگن که جمهوريت و امارت بیر ییل دن بیری افعانستان‌ده قدرت‌ني ایگللش اوچون قره‌مه‌قرشی قدرتگه ایلنگن. بنابراین امارت موضوع‌سيني تیکشیریش علیحده بحث‌گه ضرورتی‌بار ، اما کورینیشی دن جمهوريت افعانستان ده بیر حاکم بحث صفتیده ایچکی یاولریدن کوپراق صدمه و زیان کورگن و شونی اوچون اوني پای دیواری شرارت و ایچی‌بوش مفهوم بیلن یولداش بولیب قالگن.
